Hữu Thể Tự Hư Vô

Truyện ngắn: Nguyễn Kỳ Phong

Tôi đến thăm Hạnh vào một buổi tối thứ năm, khi trời bắt đầu chuyển mưa. Những cơn mưa rào bất thường của đầu xuân. Ban đầu Hạnh ngần ngại, không muốn tôi đến -- nhất là vào tối thứ năm - nhưng khi nghe tôi năn nỉ, nói là tôi chỉ đến kiếm một chút ǵ đó để ăn rồi về, nàng miễn cưỡng nhận lời. Buổi chiều khi về đến nhà, nh́n vào đống nồi, chén trong bếp, và cái tủ lạnh trống trơn, đói, nhưng tôi không muốn làm cơm (phải đi chợ, t́m chỗ đậu xe, xếp hàng trả tiền, làm cơm rồi ăn một ḿnh... thà nhịn đói c̣n hơn. Tôi khẳng định). Nhớ đến Hạnh, tôi gọi nàng. Hơn một tháng rồi, tôi chỉ liên lạc bằng điện thoại chứ chưa gặp nàng.

Từ ngoài, qua khung cửa sổ, tôi thấy Hạnh ngồi bất động coi TV. Tối thứ năm là một tối không thể nào nàng không coi TV. Đó là đêm đài truyền h́nh có những vở kịch xă hội nàng rất mê. Nàng không muốn tôi đến thăm nàng tối nay v́ tôi vẫn chọc nàng về những vở bi hài kịch "xà bông bột" -- soap opera - đó. Có lần tôi thấy nàng khóc về một vở kịch đă làm cho nàng xúc động. Tôi nh́n nàng, không hiểu tại sao lại có được một người dễ xúc động như vậỵ "Đó chỉ là một vở kịch. Hơn nữa, t́nh cảm chỉ là một sự diễn xuất của một thái độ đối với một người, ở một hoàn cảnh đặc biệt nào đó ... Tại sao em dễ xúc động như vậy ?", tôi nói với Hạnh. Và nàng giận tôi. Không cho tôi gần khi nàng "thưởng thức" những vở kịch đó. Có lẽ đó cũng là một trong những lư do đă làm cho chúng tôi không c̣n yêu nhau -- như là đôi vợ chồng.

Tôi và Hạnh đă ly dị nhau gần hai năm, sau khi lấy nhau hơn bốn năm. Đó là một cuộc ly dị rất êm đẹp: không con, không có nhiều tài sản để tranh giành, và nhất là không có lỗi lầm nào để oán trách nhau. "Incompatibility" -- không hợp nhau -- đó là lư do chánh mà tôi và Hạnh đă ưng thuận đề trên tờ ly dị.

Tôi và Hạnh vẫn gặp nhau thường xuyên trong thời gian ly thân và sau khi đă ly dị, để thăm hỏi, giúp nhau. Nàng lấy cái nhà, tôi lấy cái xe và một ít tiền. Tôi mướn một căn pḥng ở gần nhà Hạnh để có thể lui tới khi nàng cần tôi (thay b́nh điện, b́nh nước xe của nàng vào mùa đông, kiểm soát cái máy lạnh vào mùa hè, và những việc khác có dính dáng tới "dầu mỡ!"). Và nàng cũng đến thăm tôi, thỉnh thoảng nấu cho tôi một tuần đồ ăn. Không giống như lúc c̣n lấy nhau, chúng tôi ít căi vă nhau hơn. "Ḿnh hợp với nhau như là bạn hơn là vợ chồng", Hạnh nới với tôi nhiều lần sau khi đă thôi nhau. Tôi cũng nghĩ như vậy. Tôi quá trừu tượng để Hạnh yêu tôi như một người chồng được. Nhưng chính Hạnh biết điều đó từ khi quen nhau. Và ở nàng, tôi cũng thấy một cái ǵ đó rất ủy mị về t́nh cảm, ngay cả trong thái độ hằng ngày của nàng.

... Những tối thứ năm, mùa xuân, và có mưa như đêm nay, Hạnh thường ngồi xem kịch trên truyền h́nh, hít mũi sụt sùi. Tay cầm khăn giấy. Mới nh́n khó biết được nàng đang khóc hay là đang xổ mũi (v́ nàng bị dị ứng với phấn hoa của mùa xuân). Trong đêm, tiếng hít mũi, tiếng động của mưa rào từng cơn, và sự im lặng tuyệt đối của nàng, làm cho người ngồi kế bên thấy như bị kẹt, không thoát được trong cái thế giới t́nh cảm đang được diễn xuất trên màn ảnh. Và nàng rất im lặng khi xem mấy vở kịch.

Sau bữa ăn, tôi pha một ly cà phê cho tôi và một ly sữa nóng cho Hạnh, đến ngồi gần nàng. "Sao? Em chọn được loại xà bông nào chưa ?", tôi hỏi nàng sau vở kịch (tôi vẫn thường chọc Hạnh như vậy, sau khi đă giải thích cho nàng biết lư do tại sao người ta gọi đó là soap opera: Trước đây, những hăng xà bông thường mua trọn quảng cáo trên chương tŕnh nầy để thu hút những bà, cô nội trợ, thế nên trong suốt vở kịch chỉ toàn là quảng cáo xà bông!).

"Buồn quá anh ơi!" Không để ư đến câu pha tṛ của tôi, Hạnh nói.

"Vở kịch?" Tôi hỏi ?

"Ờ, vở ki.ch. Vở kịch đó làm em buồn."

"Vở kịch nó "nói" ra làm sao ?" Tôi cố gắng không chọc nàng.

"Về chuyện một đôi vợ chồng khi ly dị rồi mới biết được cả hai vẫn c̣n yêu nhau. Và khi xa rồi, họ mới thấy được cái hiện hữu của nhau. Nhưng cả hai không nói ra v́ sợ người kia không giao cảm được ư nghĩ của ḿnh."

"Em vẫn c̣n yêu anh?" Tôi ngạc nhiên và hỏi nàng một cách rất thành thật.

"Không, em buồn v́ em muốn nói với anh là sẽ lấy chồng vào tháng tám nầỵ Tự nhiên em thấy buồn khi nghĩ về anh. Những ư nghĩ này chưa bao giờ đến với em trước đâỵ Có lẽ em sẽ không c̣n có anh được nữa. Dù rằng, "có anh" ở đây không nằm trong nghĩa như một người chồng hay như t́nh nhân, mà như là một người bạn. Nhưng anh lại không phải là một người bạn trong một ư nghĩ thông thường. Ḿnh có một quen thuộc nào đó làm cho em gần anh hơn. Chỉ khi mất nhau rồi ḿnh mới thấy cái hiện hữu của nhau. Anh hiểu không anh?" Hạnh ngồi nh́n ra cửa sổ, nói với tôi với một giọng rất nhỏ.

Tôi ngồi yên lặng bên Hạnh. Việc Hạnh đi lấy chồng bất ngờ cũng làm tôi bị xúc động một chút. Tôi mất Hạnh như một người vợ sau khi ly dị; tôi sẽ mất nàng như một người bạn khi nàng lấy chồng. Rồi tôi sẽ không c̣n ghé qua nhà nàng để "kiếm cái ǵ ăn rồi về". Tôi sẽ không c̣n chọc nàng về những "vở-kịch-xà-bông-bột" đă làm cho nàng khóc thút thít. Cái buồn sẽ hiện rơ hơn khi nàng vắng mặt trong đời sống của tôi. Tôi rất ngạc nhiên về những ư nghĩ mà Hạnh nói với tôi. Chưa bao giờ nàng "triết lư" như vậy!

Tôi nh́n nàng, trong ḷng dâng lên một t́nh cảm thật thấm thía của tôi đối với nàng trong giây phút đó. Đây là một t́nh cảm thật lạ, tôi chưa bao giờ kinh nghiệm một t́nh cảm như vậỵ Dù trong suốt thời gian lấy nhau

"Anh tặng em cái ǵ khi em đi lấy chồng?" Hạnh hỏi đùa, h́nh như để phá sự yên lặng. Qua làn giấy mỏng của cái khăn nàng đang giữ chặt trên mũi, giọng nàng khàn khàn như một người sắp khóc.

Tôi không trả lời, nhích người ngồi gần Hạnh hơn. Bàn tay của nàng thật lạnh khi tôi nắm.

Có một thời gian lúc quen nhau, tôi đă nói cho Hạnh nghe nhiều về những ư nghĩ của tôi về t́nh yêu, về sự ly dị, về những liên hệ của những đôi t́nh nhân. Không nhất thiết là chỉ về liên hệ của tôi với Hạnh, tôi nói về liên hệ của nam và nữ một cách tổng quát. Tôi nói với Hạnh, t́nh yêu, đối với tôi, chỉ là một khách thể. Và ḿnh không bao giờ thành công trong việc nắm giữ một khách thể. Tôi muốn nói, ḿnh không yêu một t́nh yêu, ḿnh yêu một người. Bất cứ một người nào, miễn họ làm cho ḿnh yêu được. Sự khác biệt giữa yêu-một-t́nh-yêu, và yêu-một-người, tôi nói với Hạnh, là khi yêu một t́nh yêu, ḿnh thần tượng hóa chính t́nh cảm của người đó. Yêu-một-người th́ giai đoạn, là muốn thỏa măn; yêu-một-t́nh-yêu th́ vĩnh cửu, là những đam mê (điều đó giải thích tuổi nào người ta cũng biết yêu). Ly dị là một sự phủ nhận một thần tượng t́nh cảm. Đơn giản như vậỵ Hạnh có vẻ không đồng ư với tôi về những lư thuyết t́nh cảm mà tôi đă nói cho nàng nghe. Nàng đồng ư với tôi về điểm ḿnh yêu một người chứ ḿnh không yêu t́nh yêu. Nhưng, nàng hỏi tôi hai điều: Thứ nhất, khi-yêu-một-người, ḿnh muốn thỏa măn người đó. Nhưng làm sao biết được người đó thỏa măn? Thứ hai, "Ḿnh có thể ly dị -- phủ nhận t́nh cảm của một người - nhưng có thể nào ḿnh phủ nhận sự hiện hữu của người đó? Có thể nào ḿnh nh́n người đó đi khỏi đời ḿnh, và không bao giờ buồn? Chúng tôi chưa bao giờ kết thúc tranh luận về cái "lư thuyết" nầy.



-- Kẻ Sĩ Bắc Hà (ke_si_bac_ha@yahoo.com), December 30, 2004

Answers

Response to Hữu Thể Tự Hư VĂ´:::Nguyễn Kỳ Phong

Có lúc tôi bỏ đi rất xa, rất lâu. Tôi không giận Hạnh ǵ hết. Ngược lại, tôi vẫn nhớ Hạnh và giữ liên lạc thường xuyên. Tôi không phủ nhận t́nh cảm của tôi đối với Hạnh trong thời gian đó. Tôi chỉ phủ nhận một sự thương nhớ của hai người t́nh nhân.

Rồi tôi lấy Hạnh, không thần tượng hóa một t́nh yêu, chỉ thần tượng hóa một người. Cả tôi và Hạnh không đặt lại vấn đề của những ǵ tôi nghĩ về t́nh yêu. Tôi lấy Hạnh v́ Hạnh làm cho tôi yêu nàng. Đôi vợ chồng thần tượng hóa lẫn nhau cho đến khi không c̣n được nữa. Và chúng tôi thật lịch sự với nhau khi ly dị. Lịch sự hơn là lần đầu tiên tôi mời, và Hạnh nhận, một bản nhạc t́nh.

Chúng tôi không có vẻ ǵ buồn trong đời sống riêng tư của mỗi đứa sau khi ly dị.

"Tại sao kỳ vậy anh? Em không buồn khi nghĩ về anh trước đâỵ Tự nhiên em buồn khi biết không c̣n gần anh được. Dù rằng em chắc chắn - ít ra là em đang chắc chắn -- người chồng mới sẽ làm cho em vui ?" Hạnh hỏi ?

"Đó là cái hữu thể tự hư vô, em hiểu không?" Tôi nói với nàng để thấy nàng nh́n tôi như một cái ǵ rất trừu tượng.

Ly dị là một phủ nhận t́nh cảm như tôi đă nghĩ. Nhưng phủ nhận - nghĩa là không có - và không có thật là hai hoàn cảnh khác nhau. Hoàn cảnh trước có thể không làm tôi buồn; hoàn cảnh thứ nh́ làm tôi buồn thật. Không gần Hạnh được nữa sẽ là sự thật. Hạnh có ư nghĩa khi nàng vắng bóng. Tôi ngồi đó, nói cho Hạnh nghe về những đêm thứ năm, có mưa xuân như vầy, và tôi không c̣n được gần nàng nữa. Tôi nói với nàng tôi sẽ nhớ những đêm như đêm nay, và thú nhận với nàng tôi là một diễn viên đóng vai t́nh cảm rất dở.

Tôi không giả bộ được là tôi không buồn khi mất nàng. Tôi ngồi thật gần Hạnh, nghe tiếng mưa đập vào khung cửa kính tạo ra những âm thanh hỗn độn, rời rạc. Nhưng cái hỗn độn rất ḥa điệu với t́nh cảm của tôi đang có. Trong đêm, tưởng chừng như chỉ có tôi và những tiếng động của mưa (v́ chắc chắn tôi sẽ mất Hạnh), và không c̣n ai nữa.

"Anh, em muốn nói anh nghe chuyện nầy."

"Nói."

"Lúc mới quen nhau, anh có nói với em về hai trạng thái của t́nh yêu. Yêu-một-t́nh-yêu và yêu-một-người. Đối với anh, anh chỉ tin vào chuyện yêu-một-người. Anh thần tượng hóa t́nh cảm vào một người nào đó để yêu họ. Em nghĩ anh sai rồi. Trong trạng thái t́nh yêu mà anh tin tưởng, thứ nhất, anh quên là chính t́nh cảm của anh cũng tham dự vào sự liên hệ, thứ hai, anh không thần tượng hóa một người rồi sau đó anh yêu họ; anh yêu, rồi anh mới thần tượng hóa một người. Cái thứ tự này rất quan trọng: v́ ở thứ tự đầu tiên, anh chấp nhận một khách thể mà không quan tâm ǵ đến chính t́nh cảm của anh. Và đó là một thất bại. Cũng như nếu anh nghĩ tại v́ con người biết khóc thành ra họ là một động vật t́nh cảm. Không, chính con người là một động vật t́nh cảm nên họ mới biết khóc. Cái lư thuyết yêu-một-người, yêu một thân xác, là trật, là một sự thất bạị Trong lối yêu nầy, qua dục vọng, qua những đ̣i hỏi của thân xác, anh - và cũng chính ở em -- muốn ôm một người, muốn thỏa măn và được thỏa măn.

Nhưng khi dục vọng đă được thỏa măn rồi, trong giây phút đó, chỉ có một ḿnh ḿnh kinh nghiệm được cái thỏa măn, chứ không bao giờ cái thỏa măn ở đối tượng mà ḿnh muốn thỏa măn. Đó là một thất bại. Đó là một thất-bại-nguyên-thủy của lối yêu-một-người như anh nói. Anh hiểu không? Anh hiểu không?"

Bây giờ Hạnh mới nói cho tôi nghe. Tôi muốn hỏi tại sao nàng không nói điều nầy từ lâu nay, nhưng thôi. Quá trễ cho một liên hệ. Tôi đă sai lầm. Tôi chỉ nghĩ đến cái khách thể t́nh cảm nhưng c̣n cái chủ thể t́nh cảm từ chính tôi th́ sao? Hay là t́nh yêu là một thất bại? Hoàn toàn? Dù yêu cách nào đi nữa. Yêu một t́nh yêu hay yêu một người.

"Anh về," tôi nói với nàng khi những tiếng mưa bắt đầu nghe rơ hơn. "Ờ, anh về. Trời mưa như vầy mà anh không có áo mưa, dù ǵ hết sao?" Nàng cằn nhằn với giọng của một người vợ.

"Hay là em cho anh mượn áo mưa của em?" Không đợi tôi trả lời, nàng nói tiếp.

Tôi nh́n Hạnh khi nghe nàng nói câu đó. Nàng cũng nh́n tôi. Trong một tích tắc của thời gian, giữa hai cái nh́n, tôi xúc động, tôi biết rằng nàng đang tội nghiệp cho tôi sẽ bị ướt mưa. Không, nàng không muốn cho ḿnh mượn áo mưa. Nàng chỉ lỡ lời, nàng không muốn tôi trở lại đây nữa, tôi nói với chính ḿnh.

"Hôn em, và đọc cho em một câu thơ để em ngủ ngon trong một đêm mưa như vầy, đi anh". Hạnh nói, khi tôi đứng ngoài cánh cửa.

"Em ngủ ngon. Mong em và ông chồng tương lai ḥa thuận. "Xin ngủ giấc mi xanh vào yến tiệc. Khi mùa trăng công chúa mộng hoang đường". Tôi ṿng tay, xiết mạnh đôi vai khi đọc cho nàng nghe hai câu của một nhà thơ mà nàng thích.

"Anh cũng ngủ ngon. Chạy thật nhanh ra xe để khỏi bị mưa ướt." Nàng nói.

Tôi không cần phải phủ nhận một t́nh cảm, tôi không c̣n một t́nh cảm nữa để phủ nhận. Tôi không cần phải thần tượng hóa một t́nh cảm, t́nh cảm nầy tự nó là một thần tượng rồi. Từ bậc thềm nhà Hạnh ra xe, tồi không nghe lời nàng, chạy thật nhanh để khỏi bị ướt mưa. Tôi muốn đi thật chậm, để những hạt mưa có đủ th́ giờ thấm vào áo, quần của tôi. Để cho da thịt tôi thấy được cái lạnh của một cơn mưa rào đầu xuân.

Tiếng nổ máy xe nghe sụt sùi như muốn khóc.

-- Kẻ Sĩ Bắc Hà (ke_si_bac_ha@yahoo.com), December 30, 2004.