Hai ḥn

MỘT >

Thực ra th́ thằng chả cũng có một cái tên tươm tất như ai. Rất đẹp nữa là khác! Đẹp và oai không kém những cái tên rất oai và rất đẹp như Nguyễn Ái Quốc, Trường Chinh hay Lê Duẩn..Có điều ít ai gọi chả bằng cái tên nặng mùi kiếm hiệp ba xu đó. Mấy tay vệ binh gọi thằng cha là Hai Viên. Anh Hai Viên.

Cũng dễ hiểu thôi: thằng cha ấy là con trưởng trong một gia đ́nh Nam Kỳ ba đời gốc nông dân và là Chánh Trị Viên đội tôi. Hai Viên là anh Hai Chính Trị Viên. Giống như người ta gọi tắt lao động cải tạo là ..."lao cải". Và nếu lúc "lao cải" mà đói quá, bạn có kiếm thêm chút cóc nhái ễnh ương, rau dại để "cải thiện sinh hoạt th́ đó là bạn đang ..."cải hoạt". Vậy th́ Viên không phải là tên. Đó là nghề của chàng.

Cần phải đánh một dấu ngoặc thật to, thật sớm tại đây, không thôi lại có người nhột nhạt về hai chữ "đội tôi".

Tháng năm năm bảy lăm ở huyện tôi có hơn trăm sĩ quan ră ngũ "tự giác" ra "tŕnh diện chính quyền cách mạng" để được đi "lao cải". Sau khi cách mạng cách ... hơn chục mạng thuộc "thành phần không thể giáo dục được", tụi tôi được "tái nghiên cứu, tái thanh lọc" nghĩa là được cân đo đong đếm "mức độ tội ác đối với nhân dân" để "nhân dân có mức độ xử lư thích đáng". Nghĩa là phải "lao cải" bao niên. Tội ác ngập đầu là mấy ông sĩ quan biệt phái giáo dục, là lính thày giáo, v́ đă "đầu độc cả một thế hệ, nhồi nhét cho tuổi trẻ những tư tưởng chống phá cách mạng": Bắc tiến mút mùa cho ta! Nhẹ nhàng hơn hết là hai mươi tên lính tác chiến hẳn hoi, trong có kẻ hèn này, v́ chỉ là "những con chốt thí, bị chủ nghĩa tư bản giăy chết đẩy ra chiến trường để làm bia đỡ đạn".

Tôi khoái cái cách "tùy theo mức độ nặng nhẹ mà xử lư" này. Tôi nghĩ cứ kiểu ấy th́ ngài Tổng Thống - Đại Tướng khả kính của tôi phải vô tội. Tôi lầm! Ngài phải lao cải vất vả trăm bề ở dinh Hoa Lan của ngài! Chỉ mới nghĩ đến chuyện phong lan có hàng mấy trăm loại mà tôi phát đau. Không hiểu tại sao tuổi già sức yếu mà ngài có thể kham nổi kiểu lao cải khổ sai này. Vậy đă thôi đâu! Mấy tháng sau ngày bị cu cộng đày đến một nơi chốn rừng thiêng nước độc. Cu Cộng đẩy ngài đến tận cùng cái tử cung của chủ nghĩa thực dân cũ: Ba Lê.

Vậy là xóm nhà lá hai mươi mạng tụi tôi được giao cho một trung đoàn Vẹm "quản lư". Trên "đả thông" rằng chúng tôi sẽ làm cái công việc "lao dịch" (có phải là lao động...ôn dịch không hở trời?) mà "quân đội nhân dân anh dũng ta" không huỡn mó tới. Rằng "dù đất nước hay đă hoàn toàn được giải phóng, bộ đội ta trung với Đảng, hiếu với dân vẫn c̣n phải ngày đêm miệt mài với sự nghiệp cách mạng thế giới, quyết cắm lá cờ bách thắng lên hang ổ cuối cùng của chủ nghĩa tư bản là dinh tổng thống Hoa Kỳ".

Sáng hôm ấy, "một buổi sáng đầy sương thu và gió lạnh" của Thanh Tịnh, năm tay bộ đội mặt mũi non choẹt, âu yếm thúc AK vào hông chúng tôi, áp giải chúng tôi đi trên con đường quê nhỏ. Con đường hai cây số từ trụ sở Ủy Ban Quan Quản Huyện X đến hậu cứ Trung Đoàn Y này "tôi đă qua lại lắm lần, nhưng lần này tự dưng tôi thấy lạ": hôm nay tôi thực sự bị tó. Cái đội C kỳ cục ra đời. Mấy tay "vệ binh" đó sau này có nhiệm vụ cao quư là bảo vệ chúng tôi, đề pḥng "nhân dân đ̣i nợ máu". Về mặt tư tưởng th́ đă có một nhân vật kiệt xuất sắc khác, nhân vật chính của câu chuyện kỳ khôi này, chăm sóc.

Nhân vật ấy, Hai Viên, vâng, chính anh Hai Chính Trị Viên, đă gây cho tôi một ấn tượng ban đầu tốt đẹp. Bộ ka-ki Nam Định là sản phẩm độc đáo của giai cấp công nhân ta! Mũ lưỡi trai chí nguyện quân Trung Quốc! Giày bốt chiến lợi phẩm tịch thu của đế quốc Mỹ! Súng ngắn Tiệp Khắc xă hội chủ nghĩa anh em! Một sự phối hợp thần t́nh! Vậy, phải vậy chớ! Tôi không bao giờ chịu tin rằng kẻ thù của ḿnh chỉ là một lũ nón cối, dép râu, răng hiên, mă tấu như mấy nét hí họa trên tờ Chiến Sĩ Cộng Ḥa.

Người ta bảo: "hăy nói cho tôi biết về kẻ thù của anh, tôi sẽ nói cho anh biết anh là người như thế nào", hay đại khái như thế, phải không? Lúc nào tôi cũng ước ao có một kẻ thù tương đối tươm tất, đẹp trai! Tuy nhiên, phải đợi đến mấy tháng sau nữa, tôi mới vừa ư thêm một chút. Khi thằng cha t́m được chiếc mũ khác vừa vặn hơn, có thể che trọn mái tóc chôm chôm và đôi giày bốt Mỹ số nhỏ hơn để bước đi bớt phần lóng cóng.

Về khoản đẹp trai th́ Hai Viên làm tôi khá thất vọng. Mọi sự đang tốt lành, nghĩa là thân h́nh gày g̣ đang rất hợp với khuôn mặt loắt choắt, chiếc cằm nhọn đang rất cân đối với đôi môi mỏng dính, cặp mắt ti hí đang rất hài ḥa với chiếc mũi đón mưa, th́ bỗng dưng tạo hóa lại cắc cớ chơi khăm: giấu mất cặp lông mày!

Như để phản đối sự nghịch ngợm của đấng sáng tạo, lúc nói chuyện thằng cha chỉ ngửa cổ nh́n trời, đôi mắt nhướng nhướng để họa chăng ngài ngưng ngay cho sự lí lắc của ḿnh. "Chào các...đồng chí! Í quên, c̣n lâu mấy người mới là đồng chí của tụi này", thằng cha phạt một bàn tay trong không khí như đang chém cổ một kẻ thù vô h́nh. "Mấy người biết chế độ quân quản là...cái ǵ không? Đúng, mấy người đang do quân đội quản lư! Mà quân đội th́...mấy người biết ra sao rồi. Kỷ luật sắt! Kỷ luật thép! Chống đối hả? Phụp! Trốn trại hả? Đoàng! Không có ṭa án nhân dân chi cả, lôi thôi lắm! Đấy, quân quản...đấy!"

Chúng tôi cũng gọi thằng cha là anh Hai Viên cẩn thận. Lúc vắng mặt th́ gọi trống là Hai Viên. Cho đến hôm tụi tôi đi phá trái ḿn c̣n sót lại dưới dạ cầu bắt ngang chợ huyện. Trái ḿn bộ đội đặc công chôn đăy từ hồi mồ ma nào không biết, suốt cả thời gian chiến tranh không chịu lên tiếng cho, đến khi ḥa b́nh rồi vẫn "trơ gan cùng tuế nguyệt". Một anh bạn tù, Cà Khều, bỗng nảy ra một ư kiến "đột xuất thiên tài": Viên hay ḥn ǵ cũng vậy, cũng dẹp dẹp, tṛn tṛn, sao không gọi Hai Ḥn cho tiện?" Từ đây, thằng cha Hai Viên nói chuyện không hở hàm răng ấy mang một cái tên mới. Cái tên định mệnh: Hai Ḥn.

HAI Công bằng mà nói, trong số các "cán bộ khùng", th́ Hai Ḥn, theo tôi, là tay dễ chơi hơn cả. Ít ra thằng cha cũng cống hiến được cho chúng tôi những trận cười lộn gan lộn ruột. Dĩ nhiên là cười thầm. Cười ra nước mắt. Cười trong nước mắt!

Hôm nọ trời mưa lâm thâm, một anh bạn tù của chúng tôi bị ngất xỉu v́ "lao cải" quá "khẩn trương", mấy tay vệ binh điệu anh ta về lán để tạm "an dưỡng". Ở đấy, anh ta gặp Hai Ḥn. Hai Ḥn đang "kiểm tra an ninh", nghĩa là lục tung đồ đạc tù binh để xem có dấu "khí tài" chi không, quắc mắt: "Ê, anh kia! Anh tưởng đây là ổ đĩ hay sao mà mặc áo đi mưa ... vào đây?" Anh bạn tù tội nghiệp của tôi hết hồn, cởi áo mà không hiểu tại sao Hai Ḥn bỗng dưng trở ngón khó chơi như vậy. Cho đến buổi tối, lúc họp tổ rút kinh nghiệm, chúng tôi được một bạn tù khác cho biết thêm một nghĩa dị hợm của chùm từ "mặc áo đi mưa". Cả bọn cười quên ngủ!

Nhưng bọn tôi không cười Hai Ḥn được lâu. Thằng cha thông minh hơn chúng tôi tưởng nhiều! Bằng chứng là mấy hôm sau, tôi vẫn gặp Hai Ḥn mặc áo đi mưa mỗi khi vào trạm xá có cô "chiến sĩ gái" làm y tá. Cô y tá có thân h́nh ph́ nhiêu, màu mỡ mỗi tháng một lần vẫn xuống lán chúng tôi để làm cái nhiệm vụ "lương y như từ mẫu" ấy mà! Trong đời hiếm khi tôi gặp một phụ nữ phúc hậu như vậy. Đến bây giờ, tôi, một kẻ đau ốm kinh niên, vẫn c̣n mang ơn cô ta! Đối với người phụ nữ đức hạnh này th́ có lẽ Hai Ḥn không cần mặc áo đi mưa theo cái nghĩa kỳ quái kia. Cứ mỗi khi tôi khai sổ mũi nhức đầu th́ y thị rất ân cần nhờ một vệ binh cất công hộ tống tôi đi nhổ một mớ cỏ cú. "Về mà nấu xông, hiệu nghiệm lắm", đôi mắt y thị lại lờ đờ như thể đang ngồi trong pḥng tắm hơi, "bộ đội ta nhờ nó cả đấy!" Đau bụng hay thổ tả th́ cũng nên dùng linh dược này.

Nhưng cách dùng khác hẳn: nhai.

C̣n chuyện này cũng thuộc loại khôi hài đỏ. Có một anh bạn tù nhí nổi hứng sao đó làm một bài thơ t́nh tứ gởi về cho vị hôn thê đang ṃn mỏi chờ ngày về của một công dân tốt tương lai. Tên cô này là Thủy th́ anh ta lại không gọi là Thủy cho tiện việc kiểm duyệt của Hai Ḥn, mà anh ta lại cắc cớ viết là H2O. "H2O yêu dấu", trời ạ! Thế là hôm sau đội tôi có một buổi "lên lớp khẩn trương" trước giờ lao động khổ sai.
"Bây giờ mà... hôm nay mấy người vẫn c̣n liên lạc với đồng bọn bên ngoài bằng... mă tự!" Hai Ḥn ngưng một chút như đợi thần kinh chúng tôi căng đến cực độ. Bỗng thằng cha chém một phát vào không khí. Cái đ̣n karate đáng bất ngờ bằng cạnh bàn tay phải này tưởng có thể làm găy cổ tức khắc một con trâu. Cho dù là con trâu đực chín trăm kư đang hùng hổ đẩy đít con trâu cái trước sân kia. "Hát Hai Mươi là ai? Tôi hỏi mấy người chớ Hát Hai Mươi là ai?" Hai Ḥn lại ngưng một chút, nuốt ực nước miếng như cố ḱm hăm sự phẫn nộ sắp bùng. "Ta cho mấy người biết, trong chiến tranh, hơn hai triệu quân Mỹ và chư hầu với đủ loại khí tài tối tân diệt chủng, diệt sinh, diệt môi trường sống mà c̣n không làm ǵ được nhân dân ta th́ bây giờ và... hôm nay đừng nói chi... Hát Hai Mươi! Cho dù Zét Hăm Tám hay Ô-ét ét Trăm Mười Bảy... ǵ ǵ đi nữa th́ cũng phải đền tội với nhân dân mà thôi". Theo sau mỗi tiếng gằn giọng là một cú Karaté bất hủ.

Sau mấy ngày "làm việc" với bộ Chỉ Huy Trung đoàn Vẹm và sau khi "trên" đă bỏ bao công sức, xác minh được rằng "Hát Hai Mươi" chỉ là cô Thủy ốm yếu hiền lành tội nghiệp, anh bạn tù thi sỡi nghiệp dư của tôi được tạm yên. Hai Ḥn "chủ tŕ" buổi họp thứ hai "gút gọn" vấn đề.
"Các anh xa nhà mới mấy tháng đă nảy sinh ... tư tưởng yếu hèn. C̣n tụi này, trường ky kháng chiến chống Mỹ cứu nước mấy chục năm mới gặp lại người thân th́... đă sao nào? Thơ với thẩn... ủy ma ủy mị...!" Hôm nay Hai Ḥn đă bớt sắc lạnh chút ít. "Bác Hồ dặn... "trong thơ phải có thép", là "nhà thơ phải có thép", là "nhà thơ phải biết xung phong". T́nh yêu của mấy người chỉ gói trọn trong t́nh yêu trai gái! Có đọc Ba Mươi Năm Đời Ta Có Đảng của thi hào Tố Hữu chưa? Có nghe Bác ḿnh ca ngợi Đảng trong bài Đảng Ta không? Này:

Đảng ta vĩ đại như biển rộng như núi cao
Ba mươi năm chiến đấu và thắng lợi biết bao nhiêu... t́nh
Đảng là đạo đức, là ... văn minh
Là thống nhất, độc lập...ḥa b́nh ấm no
Công ơn Đảng thật là ... to
Bao nhiêu năm chiến đấu Đảng là cả một pho lịch sử... bằng vàng..."

Hai Ḥn ngưng rên ư ử, rồi đưa tay vỗ trước. Cái bàn tay từng ra những đ̣n Karaté chết người ấy bây giờ mới dịu dàng làm sao! Chúng tôi vỗ tay theo, lại nghe có tiếng chắc lưỡi hít hà. "Nhất trí cao độ!"

Buổi tối, Cà Khều, lại Cà Khều đưa chiếc mồm cả năm không có kem đánh răng mà nhai vào tai tôi: "Mẹ, thơ t́nh mà có thép th́ chuyện t́nh ắt phải có... lựu đạn dao găm! Bác đă dạy thế nên đếch có anh văn nô cu Cộng nào dám mó tới thơ t́nh. Thơ hỡi là... thơ!" Rồi nó cười nắc nẻ. Một tay vệ binh đang ắc ê tuần rảo trước sân, quát: "Ê, khuya rồi! Cha nào c̣n tuyên truyền ồn ào chi đó? Mai tự giác làm tờ kiểm điểm!"

Cũng chẳng phải người ta khó khăn chi đâu. Ngay cả nếu nửa đêm có rọi đèn vào mặt làm chói mắt bọn tù binh: mới mấy hôm trước có một tay chơi bạo, nửa đêm lấy mảnh chai cứa bứt gân cổ tay rồi ngâm cả cánh tay trong chậu nước. Vậy mà cả lán không ai hay! Sáng hôm sau, trên gương mặt xanh lè của cái xác ngồi ấy, chúng tôi c̣n thấy loang lổ những vệt nước mắt mới vừa khô. Khổ nỗi, lúc sống không dám cười thành tiếng mà lúc chết cũng chỉ biết khóc âm thầm!

BA

Một năm sau, khi vợ tôi lên thăm nuôi lần đầu th́ tôi được biết thêm chút xíu về gia thế Hai Ḥn, "Anh Hai người quê ḿnh. Hồi đó ông nội ảnh với ông ngoại em là... bạn chăn trâu với nhau đó!" Lúc bấm bụng quay lưng về trại với mớ thức ăn lỉnh kỉnh do "người" tiếp tê, tôi c̣n thoáng thấy người lăng xăng bi bô bi ba với Hai Ḥn. Tối ấy, trong ánh sáng nhá nhem của ngọn đèn dầu Hoa Kỳ trên bàn viết của Hai Ḥn, tôi có buổi "làm việc" riêng tư đầu tiên với con người cách mạng ba đời ấy.

"Vậy là cha ở... cùng quê với ḿnh đấy!" Đôi mắt ti hí của Hai Ḥn vẫn bận rộn theo dơi đàn muỗi đói đang vo ve vây bủa tứ bề. Lâu lâu thằng cha chụm bàn tay khô đét đánh bộp một tiếng trên gương mặt đen choắt, rồi lại lật lật mấy tờ giấy học tṛ. Mấy tờ này th́ tôi đă quen quá: đó là tờ lư lịch cá nhân mà tôi đă tự khai đến lần thứ chín, thứ mười chi đó. Theo "yêu cầu của trên"!

"Tui nghiên cứu hồ sơ thấy cha ghi c̣n sơ sài quá! Chỗ liên hệ với cách mạng sao cha không khai đầy đủ vào? Gia đ́nh cha cũng là gia đ́nh... cách mạng đấy!" Tự nhiên Hai Ḥn phán một câu như đinh đóng cột! Tôi thót bụng lại. Phản ứng giống như một vơ sĩ quyền Anh bất ngờ bị một đ̣n ngang thắt lưng. "Hồi đó lúc ông nội thằng này đă được cơ cấu vào cấp ủy Miền, vẫn nhờ ông ngoại vợ của cha đưa tin cho bà nội của thằng này hoài. Vậy th́ bên vợ cha là... gia đ́nh cách mạng chớ sao! Bản thân cha vẫn quan hệ tốt với cách mạng đấy! Cha về làm lại tờ lư lịch cho đúng yêu cầu. Có thể được xét tha sớm đấy!"

Rồi bỗng Hai Ḥn trở nên thân thiết hơn với tôi. Thằng cha tỉ tê nhắc lại cái vùng quê "cật ruột" chỉ cách đây hơn chục cây số đường chim bay, quê vợ tôi. Cái vùng quê mà, theo lời thằng cha, thằng cha đă trải qua cái "tuổi thơ dữ dội" của Phùng Quán, cái "nắng bỏng lưng trâu" của Tố Hữu. "...Nhưng nói thiệt mà nghe, hồi đó ḿnh có được giác ngộ con mẹ ǵ đâu!" "Anh Hai nói giỡn!" Tôi lại thót bụng lại. "Không, thiệt đó! Cũng tại... mê súng ngựa trời, theo mấy thằng du kích xă! Theo chơi vài lần rồi hết dám về, sợ đám dân vệ đó. Sau này tất cả cũng nhờ Đảng giáo dục thôi!" Tôi hoàn toàn ở trong thế thủ. Tôi biết thằng cha này sắp tung ra một chiêu thức lạ lùng độc địa chi đây. Thôi, ậm ừ là tốt nhất! Cái ngón "vô chiêu thắng hữu chiêu" này tôi đă có dịp sử dụng nhiều lần. Kết quả xem ra rất đáng khích lệ.

"Bây giờ cách mạng đă thành công, đất nước đă nối liền một giải..." Thằng cha hơi ngần ngừ, tay vẫn vân vê tờ khai lư lịch của tôi. "Ḿnh sắp được trên phân công... về phục viên, lo việc sản xuất ở địa phương ta." Đến đây giọng thằng cha trở nên bùi ngùi chi lạ! "Ḿnh sẽ về... quê ḿnh. Quê vợ cha đấy! Ráng mà lo học tập cho tốt, sớm về cùng nhau xây dựng đất nước. A, hèm... trước mắt cha có thể làm điều này... à, cha theo dơi mấy tay kia, có thấy tư tưởng ǵ dao động... à, hay là những biểu hiện già mà... à, có thể gọi là không tiến bộ th́... là... cha có thể báo cho ḿnh biết. Nếu cha có một vài thành tích như vậy ḿnh có thể xin cho cha về sớm đấy!"

À, ra vậy! Trong đời, tôi chưa bao giờ là một người hùng. Tôi chưa thử làm một anh hùng. Tôi biết tôi khá yếu đuối. Đôi khi tôi nghi là ḿnh hèn. Nhưng chắc chắn tôi chưa làm điều ác. Tôi cố giữ ḿnh tránh xa điều ác, cho nên cái mục... "làm ăn-ten" này th́... tôi im lặng.

"Khuya rồi, thôi cha về. Suy nghĩ kỹ nghe! Tùy cha cả đấy! Ḿnh chỉ muốn giúp cha thôi. Đó cũng là cách giúp mấy anh em kia cải tạo tốt hơn. Để trên có biện pháp giúp họ sớm tiến bộ ấy mà!"

Tôi có "suy nghĩ kỹ" và nhớ lại những ngày đâu tiên "tự giác ra tŕnh diện với nhân dân". Tôi biết rơ "cái biện pháp giúp đỡ" của cách mạng! Tôi biết cái "sớm tiến bộ" kiểu ấy là sớm đi tới đâu! Cách mạng muốn... cách thêm vài cái mạng nữa! Chỉ cần tôi cho mấy chả một lư do.

Có điều khá phiền là sau cái đêm hôm ấy, đối với tôi, bạn bè tù có phần kiêng dè. Cái cung cách của họ, lời ăn tiếng nói của họ, cho tôi biết điều đó. Đến đợt thăm nuôi thứ hai tôi uất ức thố lộ điều này với vợ tôi. Người nhẹ nhàng: "Em cũng muốn anh về sớm... phụ với em một tay. Bây giờ quê ḿnh cái gạo cũng bữa có bữa không. Phải độn khoai đó! Cái ăn em đem cho anh là do em dắt con nhỏ đi... buôn lậu đấy! Nhưng làm ác thi đừng nghe anh!" Rồi người khóc rấm rức. Tôi sợ hết hồn khi nghe đến màn "buôn lậu". Tôi nhớ những pha vượt suối băng rừng, thanh toán đẫm máu trên màn ảnh xi nê... "Không, chỉ là bó vào người dăm kư thịt heo mang đi SàiG̣n lấy lời thôi", người giải thích. Tôi đă hoàn hồn nhưng một nỗi xốn xang mới lại chợt đến: có thêm mười kư thịt heo ở mông, ở đùi, thân h́nh c̣m nhom của người trông sẽ cân đối đẹp đẽ ra, biết đâu lại có thằng cán bộ c̣m nào đó nổi máu dê xồm? Tôi cũng lộn gan lộn ruột với ư nghĩ sẽ có thằng cán bộ nào đó nhờ tham ô mà đớp nổi mấy miếng thịt heo tẩm mồ hôi thơm tho của người...

...Nhưng rồi, với thời gian, các bạn tù cùng hiểu ra, và tôi lại là người mà mọi người có thể tỉ tê tâm sự. Cà Khều đêm đêm lại có dịp đưa hàm răng lác đác cái mất cái c̣n vào tai tôi: "Ê, Hai Ḥn nó bị cho về vườn đấy! Trên của nó bảo là nó thiếu... văn hóa! Th́ phe phái cả thôi, vấn đề Bắc Kỳ, Nam Kỳ cả thôi chớ lũ nó th́ đứa nào có văn hóa đâu! Tin mật đấy! Tao nghe từ mấy thằng vệ binh!" Kể ra th́ Hai Ḥn cũng trọn vẹn với tôi. Ngày về quê thằng cha từ giă tôi cẩn thận.

Dù ǵ th́ tôi cũng sẽ về (nếu có "về" được) một quê với thằng cha mà! "Tôi đă đề nghị giảm án lao cải cho ông", thằng cha vớt cú chót. "Thôi ráng nghe! Hẹn gặp lại nghe!" Rồi cái thằng người dép đứt râu, quần bạc màu *** ngựa, áo sơ mi bết mủ chuối, nón cối bung vành ấy vội vội vàng vàng leo lên chiếc xe đạp cà tàng Trung quốc. H́nh ảnh Hai Ḥn uốn éo, loi choi trên chiếc xe đ̣n dông cao ng̣ng ấy là h́nh ảnh cuối cùng tôi ghi nhận được trong sự nghiệp lừng lẫy chống Mỹ cứu nước của Hai Ḥn.

C̣n cái thời gian "lao cải" của tôi th́ tàng tàng cũng không dưới ba năm. Cái khoảng thời gian lê thê ấy lúc chấm dứt làm tôi nhẹ nhơm bao nhiêu th́ về sau này lại làm tôi tiếc rẻ: tôi trở nên nhỏ bé trước những nhân vật nặng kư chơi một lúc chín, mười cuốn lịch. Tôi thán phục sự chịu đựng về thể xác và tinh thần của họ. Bên cạnh sự kính trọng họ có điều ǵ đó giống giống như sự tự trách ḿnh. Nhưng không sao, nếu cha Maxime Gorki mà lũ văn nô Cộng Sản thờ phượng như ông cố tổ ấy có thể gom nhặt những mẩu chuyện vớ vẩn để viết cái "Những Trường Đại Học của Tôi" th́ tại sao thời gian ba năm ôn dịch kia lại không thể là một thứ "Siêu Đại Học" của tôi chứ? Nhưng thư thả đă, ở đây tôi chỉ lược lại những t́nh tiết có ăn có chịu với nhân vật kiệt xuất Hai Ḥn.

-- Diet Gian Tru Bao (DietGianTruBao@DGTB.com), May 06, 2004

Answers

Response to Hai HĂ²n............

BỐN

Tôi về nhằm hôm xă làm "lễ xuống đồng". Bước xuống xe lam, qua khỏi cụm tre đầu ngơ, tôi đă thấy lố nhố người là người. H́nh như người quê vợ tôi tụ tập ở đây cả. Cờ xí biểu ngữ đỏ rợp mấy bờ trâm bầu. Bầy con nít lóc chóc hát nhại theo chiếc loa phóng thanh đang léo nhéo mấy bản nhạc huê t́nh, "Anh ở đầu kinh em cuối kinh. Uống chung ḍng nước mất vệ sinh. Xa nhau đă chín ba mùa lúa..."
Đoàn trâu và người bắt đầu xuống ruộng. Theo sau con trâu tiên phuông làm một dáng người loắt choắt quen quen. Trông anh ta hùng hổ tay cày tay roi tôi liên tưởng ngay đến những chiến sĩ La Mă sau cỗ xe đua trong phim Ben-Hur tôi xem hồi nhỏ. Sát khí đằng đằng! Oai phong lẫm lẫm! Trót! Trót! Hê, hê... Ví... thá! "Cái ngữ này th́ được mấy nả! Năm phút là thở hộc máu ra cho mà coi!" Một cụ già lầu bầu. Đúng phóc! Anh ta vừa giở chiếc nón lá ra, tay quệt mồ hôi trán.
"Í, Hai..." tôi giật ḿnh.

"Ừ, anh Hai chính trị viên hồi đó đó anh", vợ tôi tiếp lời. "Bây giờ ổng là chủ tịch hợp tác xă nông nghiệp ở đây."

"Nhưng sao mấy tháng này mà cày vỡ?" Tôi chưa hết ngạc nhiên.
"Đổi mới rồi, làm ba vụ mà anh! Thôi, từ từ sẽ hiểu... Bây giờ chưa phải chuyện đó." Vợ tôi đỏ mặt, háy mắt, kéo tôi về hướng nhà. Ừ há, dù sao th́ chúng tôi cũng đă... xa nhau không biết bao mùa lúa.

Buổi tối Hai Ḥn cặp nách chai rượu đế ghé nhà tôi. "Mừng ông mới về", thằng cha xởi lởi. "A, anh Hai... giỏi quá", tôi ngượng nghịu, "hồi sáng thấy anh Hai... cày." "Đù mẹ, mệt chết mẹ!" Hai Ḥn thở ra. "Phải ráng cho tụi thông tin xă lấy mấy bô h́nh. Ḿnh th́ lúc nào cũng phải dẫn đầu, phải là nông dân tiên tiến, là... chiến sĩ thi đua. Xă ḿnh lại là thí điểm của huyện. À... về cái chuyện ba vụ một năm đó mà! Nhờ vậy mà từ tập đoàn trưởng ḿnh mới lên chức vụ này đấy! Cả... một vấn đề!" Thằng cha rượu vào lời ra, bất kể hơn ba năm xa cách mới gần nhau, tôi và vợ tôi cũng có... cả một vấn đề. "Bắt đầu... cuộc chiến đấu mới rồi đó ông!" Hai Ḥn bắt đầu lè nhè. "Đù mẹ, chỉ có mấy thằng già là nhiều chuyện, cứ bàn trớt quớt. Nào là phải cho đất nghỉ, thiếu phân, thiếu nước... Trung Ương đă quyết th́ là phải... đúng thôi." Tôi đă nóng ruột. Vậy mà có lần tôi nghĩ rằng, thôi, hỡi Hai Ḥn, chỉ ở trại cải tạo này thôi, tam sinh hữu hạnh ta mới có dịp gần ngươi.

"Tụi nó xầm x́ là nhờ móc ngoặc mà ḿnh leo lên được chức Chủ tịch Hợp tác xă này. Đù mẹ, đời chó đẻ... vậy! Thấy ḿnh tài trí hớn là họ không chịu. Ông c̣n nhớ hồi ta... ở Trung đoàn Y không? Bọn nó ghen ghét ḿnh nên đẩy ḿnh về quê đấy! Ông... đấm cần! Đường ông... ông cứ đi. Ông sẽ ngoi lên cho mà coi. Làm chính trị quân sự th́ ông c̣n lép chớ cái khoản làm kinh tế th́... chờ đấy!"

Tôi lại được chiêm ngưỡng cú Karaté trứ danh. Nhưng lần này Hai Ḥn không chém vào không khí. Chiếc bàn vốn long long sẵn bỗng nhảy cẫng lên làm mấy con ốc luộc với lá sản rớt xuống sàn, lăn lông lốc.

Nhà tôi cách nhà Hai Ḥn hai vuông đất. "Tội nghiệp ổng", vợ tôi phán, "ngày tối cu ky một ḿnh với con chó mực ốm tong như chủ. Cũng buồn!" Nên tối tối Hai Ḥn hay ghé qua tôi. Dù sao tôi cũng là người có "tŕnh độ", lời Hai Ḥn. Tôi lại khó chịu nghe thằng cha nói và nhất là có vẻ thông hiểu được "những tư tưởng lớn" của thằng cha. Hơn nữa, cha vẫn nhờ tôi chỉ giúp mấy bài toán mà chả mang về từ lớp bồi dưỡng cán bộ buổi tối ngoài huyện.

"Đù mẹ đánh lộn với cái x cái y c̣n... phiêu hơn đánh Mỹ cứu nước. Hồi tui ở bộ đội, mấy cái công thức tam khoan, tứ khoái nhất măn... dễ nhớ hơn nhiều." Đến đây Hai Ḥn bỗng hạ thấp giọng. "Vậy mà đồng chí Bí thư Tỉnh Ủy nói đánh Mỹ mà ta c̣n thắng th́ cái khoa học kỹ thuật ǵ ǵ đó... nhằm nḥ ǵ! Ngặt cái đồng chí Lê-nin c̣n chơi ác, chế ra cái công thức ngu - dốt - cộng - nhiệt t́nh - bằng - phá hoại nên ta... phải đi học thôi. Bác cũng nói: học, học nữa, học măi..."

Thêm một lư do nữa để Hai Ḥn năng lui tới nhà tôi: từ bộ vạc ọp ẹp ngoài hàng ba, Hai Ḥn có thể ngóng sang căn cḥi cô Út Năm ngủ mỗi đêm để chăn bầy vịt đẻ. Người phụ nữ điếc lác bẩm sinh này quả là một kỳ quan của xă tôi.
Ông bà già cô Út Năm sau khi khá mệt mỏi với năm đứa con sanh năm một, đặt tên đứa thứ sáu là Út với hy vọng sẽ chấm dứt chuyện nửa đêm chèo xuồng t́m bà mụ xă. Nhưng thiên đâu có dung... gian. Út...rồi Út nữa. Rồi Út ba, Út tư. Đến Út Năm th́ bản t́nh ca của ông già ó đâm mới thực sự chấm dứt.

"Cái ǵ? Ra đồng hả? Tối rồi ra đồng làm ǵ? Hả, nói lớn lên! À, sao chưa có chồng hả? C̣n lâu, xă này chưa có thằng nào đáng mặt. Có chồng cho đáng tấm chồng. Chồng tui phải là người... có chữ nghĩa, biết... mần việc nhà nước. Đừng tưởng dễ leo lên bụng con này." Ông bà già Út Năm th́ lại phân bua theo điệu khác. "Chẳng là Út Năm lấy chồng trước sẽ làm mất duyên mấy chị nó." Cứ vậy mà cô Út Năm, gần bốn mươi tuổi đầu, vẫn c̣n... cḥi không chiếc bóng.

Vợ tôi kể là Hai Ḥn cáp được với Út Năm nhơ cho phép bầy vịt tự do ăn trên ruộng hợp tác xă mùa gặt. Xă viên khiếu nại lên mấy cấp mà chuyện chẳng đâu tới đâu. "Lộn xộn hoài, lúa vào bụng vịt rồi th́ thịt vịt cũng thành thịt, thành trứng, thành... của cải vật chất xă hội chớ... có đi đâu đâu mà thưa với gởi." Chú Sáu Bí Thư Xă đă "xác định" vậy! Hơn nữa Út Năm có hẹp ḥi ǵ với ai cho cam. "Cái cḥi của Út Năm coi vậy chớ là một... chiêu anh quán..." dượng Tám trưởng Công An xă đă "minh định" vậy! "Về cái món vô địch xă ḿnh." Bác Bảy chủ tịch xă cũng đă "khẳng định" vậy.

Cả cấp ủy ở xă này đă ưu ái ra sức thuyết phục để ông bà già Út Năm thôi ngăn cản Út Năm có chồng sớm hơn các chị nó. "Đồng chí Hai đừng lo, Đảng mà ra tay là... ăn chắc," bác Bảy chủ tịch xă trấn an Hai Ḥn. C̣n chú Sáu bí thư th́ biết là "ăn chắc" từ khuya, đă định ngày tuyên hôn cho đôi trai tài gái sắc. Hôm mấy tay nhậu ở cḥi Út Năm về ngang bờ đất nhà tôi, vợ tôi nghe cha Bí thư lè nhè với tay chủ tịch xă: "Nè anh Bảy, tui tính kéo cái thời gian... từ đây tới đó... cho lâu lâu một chút. Mẹ, thằng Hai coi vậy chớ... đoản hậu à nghen. Nó có... biểu hiện... được xôi rồi việc. Vụ Út Năm ḿnh lo xong hết rồi là nó dám đá đít, cho mấy thằng già này ra ŕa hết lắm á!" Hai Ḥn không được nghe chuyện này, lúc nào thằng cha cũng về sau. C̣n phải phụ với Út Năm dọn rửa chén bát chớ!

NĂM

Rồi Hai Ḥn cũng tốt nghiệp cấp hai bổ túc văn hóa. Công lao này do tôi th́ ít mà nhờ vào thằng cháu vợ tôi th́ nhiều. Nó làm giáo viên huyện, phụ trách chấm thi. "Làm sao cho rớt được, dượng! Toàn là các đồng chí có công lớn với cách mạng cả. Phải bảo đảm dạy tốt học tốt chứ. Mà nếu có thằng nào xă này bị cháu cho trợt vỏ chuối th́ có lẽ d́ dượng phải dọn tiệm đi nơi khác mất thôi."
Rồi Hai Ḥn cũng làm tiệc khao. "Đơn giản" thôi: cắt cổ con mực. "Êm đềm hơn đập đầu", Hai Ḥn nói vậy. Thằng cha cẩn thận mời cả tôi để "tỏ ḷng kính trọng ông thầy." "Ông thầy" hiểu rơ cái lối gọi ba que xỏ lá của thời đại. Nhất là khi được gọi qua cặp môi mỏng dính của Hai Ḥn. "Bà thầy" làm phụ bếp cho Út Năm. Út Năm chơi đúng bảy món.
"Tiết canh Út Năm hết sảy!" Dượng Tám Công An Xă hít hà.

"Ê, dượng Tám già đầu rồi, nói năng nghiêm túc một chút", Hai Ḥn nóng mặt. "Tiết canh Út Năm là tiết canh... làm sao?"

"Tao chữ nghĩa ít, nói vậy đứa nào hiểu sao th́ hiểu", dượng Tám đổ quạu. "Đâu phải như ai... cũng tốt nghiệp cấp hai."

"Thôi đi mấy đồng chí!" bác Bảy chủ tịch xă nhỏ nhẹ khuyên giải. "Rượu vào càng nhiều càng phải cẩn... cái ngôn kẻo em cháu nó cười"...
Nhưng đó là chuyện khi đă lèng nhèng, c̣n trước lúc chơi ly khai mạc chú Sáu bí thư đă trịnh trọng tuyên bố: "Không khó đâu các đồng chí ạ! Thằng Mỹ mà ta c̣n đánh té nhào th́ thằng văn hóa khoa học kỹ thuật ǵ ǵ đó... nhằm mẹ ǵ!"

Đường công danh của Hai Ḥn xem ra trơn tru không kém đường học vấn. Là chủ tịch hợp tác xă, Hai Ḥn có trong tay hai tập đoàn gồm hơn hai trăm xă viên và ba chục trâu ḅ. Lúa mùa xă tôi phải bỏ, thay vào đó là giống lúa "ưu việt" do Viện Khoa Học Nông Nghiệp Trung Ương cung cấp sau một thời gian dài được thử nghiệm và nhân giống trong... lon sữa ḅ. Phải làm ba vụ thôi! Cả nước! Nhắc lại, đó là quyết định từ Trung Ương.

Vụ đầu tiên... không mấy phấn khởi. Vụ thứ hai... chưa khả quan. Đến vụ thứ ba th́ con nước lũ thường niên xóa trắng. Cả trăm con người, mưa dội trên đầu, nước xoáy thắt lưng, b́ bơm vớt được một đống lúa lép nhẹp. Hai Ḥn lập tức triệu tập phiên họp chỉnh đốn tư tưởng xă viên. "Phải làm, phải làm thôi, các đồng chí", một cú Karaté. "Các đồng chí không được giao động"... hai cú! "Các đồng chí phải an tâm tin tưởng vào lối lănh đạo sáng suốt của Đảng! Được một hai đấu lúa, thất thu bao nhiêu cũng phải làm! Để nhà nước có thể... in tiền! Nếu không đồng tiền ḿnh sẽ bị... mất giá." Lúc Hai Ḥn phang đến cái "kinh tế vi mô" và "kinh tế vĩ mô" th́ tôi bỗng chột bụng dữ dội. Cái bụng vẫn sôi âm ỉ từ lúc Hai Ḥn ngứa ngáy mó tới... vấn đề tiền tệ. Tôi chạy như điên ra khỏi cái nhà Kho Hợp Tác Xă trống lúa và đầy người. Tôi chạy ra đồng.
Gió mát! Nhẹ... ḷng! Trong trí tôi lúc ấy, Hai Ḥn bỗng thoắt trở thành người kế nghiệp vĩ đại của Mác và Ăng-ghen vĩ đại! Kinh tế gia Hai Ḥn! Bác Hồ cũng đă có truyền nhân! Từ đây Bác có thể an ḷng "nhẹ bước tiên". Tôi chắc vậy! Mác, Lê-nin và Bác phải ở cơi tiên thôi! Tôi tin vậy! Như Tố Hữu. Chỉ ở đó, thiên đàng, chỉ thượng đế, và các thiên thần, mới có thể cải tạo nổi mấy cha ấy. Quỷ sứ đă đầu hàng mấy chả từ khuya.

Sau cơn lũ, miệt quê tôi bị một cơn hạn khác thường. Mặt ruộng nứt nẻ như mặt ông già chín mươi. Gáo nước vừa hất lên đồng đă bốc hơi cạn sạch.
Cả trăm con người ngày đêm ra công đào kinh tưới, "thay trời làm mưa". Kết quả là, hai tháng sau, bao nhiêu... nước mặn vùng trên được dẫn về tiếp hơi cho đám ruộng cằn. Một cuộc họp khẩn được cấp Ủy Tỉnh "đề xuất" để cứu nguy. Phải điều chỉnh phương án sản xuất thôi! Có dự cuộc họp này ta mới thấy sự ứng biến linh hoạt của Hai Ḥn. Chàng đă "biến hận thù thành hành động, biến đau thương thành sức mạnh!" "Ta phải vươn lên... từ đống tro tàn! Phải lợi dụng thất bại vừa qua như một... sức bật! Xă ta phải... cất cánh! Đây là dịp để ta chuyển hướng sang... thị trường ngoại quốc! Ta sẽ xuất khẩu, thu về nhiều ngoại tệ. Hiện con tôm đang có giá. Khắp thế giới đang cần... tôm! Nuôi tôm là hợp với... xu thế thời đại! Tôi đề nghị... nuôi tôm nước lợ!" Cả hội trường như bùng vỡ. À há, khi những đỉnh cao trí tuệ ngồi ở bàn chủ tọa, những nhân vật vừa lănh đạo vừa quản lư, đă đồng loạt đứng dậy vỗ tay hoan hô th́ làm sao trăm xă viên chúng tôi dưới này, những ông chủ... trên răng dưới dế, lại không nhất tề hưởng ứng? Tại sao không? Bác đă dặn "vừa học vừa làm".

Vậy th́ chưa học cũng phải làm. V́ vừa làm... vừa học... thôi! Nếu đồng chí bác sĩ Ché có thể lănh trọng trách bộ trưởng kinh tế (không phải y tế) trong chính phủ của đồng chí Phiđen vĩ đại, nếu đồng chí thi hào Tố Hữu có thể ngưng làm thơ bốc thơm Đảng để nhận nhiệm vụ Phó Chủ Tịch Hội Đồng Bộ Trưởng đặc trách kinh tế tài chánh, rặn ra được cái chính sách giá lương tiền trứ danh kia th́ tại sao Hai Ḥn lại không thể đẻ ra cái kế hoạch nuôi tôm xuất khẩu rất hợp với... xu thế thời đại... kia chứ? "Đấy... tư tưởng cách mạng đấy! Con người thế mới là... con người cách mạng đấy! Dám nghĩ, dám làm! Biết, phải làm! Không biết, cũng làm! Làm rồi... sẽ biết!" Đồng chí Bí thư Tỉnh Ủy trong phần tuyên dương Hai Ḥn đă nói vậy.

Khi ruộng đă biến thành hồ ao, Hai Ḥn của tôi leo lên một chức vụ mới: Chủ tịch hợp tác xă Nông Ngư Nghiệp xă. Phiền một nỗi là vụ đầu... chưa khả quan. Xă tôi thu hoạch được một lô... tép! "Đù mẹ, thằng... khoa học tỉnh! Sao nó cung cấp... giống chó ǵ kỳ vậy?" Hai Ḥn la làng. Rồi cũng xong! Khi ta biết "biến đau thương thành sức mạnh" th́ ǵ ǵ rồi... cũng xong. Các phó tiến sĩ ở Ủy Ban Khoa Học Tỉnh rồi cũng nghiên cứu được một giống tôm chiến đấu cho Hai Ḥn.

Rồi con tôm của xă tôi đủng đa đủng đỉnh... lớn khôn. Đầu tôm lư luyến nơi cắt rốn chôn nhau, ở lại quê nhà c̣n thân tôm th́ mê thú biển rộng trời cao phiêu du đâu đó tận miền giá băng Liên Xô, Đông Đức... "Để nhà nước có cái bảo đảm mà... in tiền", Kinh tế gia Hai Ḥn bảo thế! Nhưng... "Đù mẹ thằng Thương Nghiệp tính sao xuống nhận tôm hoài mà tiền đâu không thấy... ta?" Hai Ḥn bứt rứt. Kẹt cái Trưởng Pḥng Thương Nghiệp tỉnh lại là cháu vợ đồng chí Bí Thư Tỉnh nên nợ nần cứ cù cưa. Không sao, tỉnh nợ xă càng nhiều th́ ghế của Hai Ḥn càng vững.

Ngoài con tôm, xă tôi c̣n nổi danh về hai món khác: cá trê phi và cây bo bo. Hai Ḥn ném cho tôi một chồng báo "Kiến Thức Khoa Học Phổ Thông" rồi đon đả: "Ê, ông thầy... Ông nghiên cứu giùm tôi giống bo bo nào chắc ăn nhất! Đây này, có mấy ông phó tiến sĩ gọi cây bo bo là cây cao lương. Chắc là cây lương thực... cao cấp chớ mẹ ǵ! Năng suất cao! Thích hợp cho mọi loại đất! Số một! Đù mẹ... lư tưởng! C̣n đây nè, con cá trê phi... phương sách ưu việt để giải quyết nạn.... ô nhiễm môi trường." Từ đó, xă tôi, người người.... bo bo, nhà nhà... cá trê phi. Mọi kế sách của Hai Ḥn đều được đồng chí bí thư tỉnh hậu thuẫn nên huyện xă đều nhất trí tán thành.

Có điều, không biết người khách th́ sao chứ vợ con tôi không hợp với cá trê phi. Nhất là bo bo. Cũng may, chưa đến đỗi cùng đường! Dạo này trâu ḅ đă được trả về cho xă viên. Ruộng đâu nữa mà cày? Lệnh cấm giết trâu ḅ vẫn c̣n đó. Sức kéo "chủ yếu" mà! Nhưng trâu ḅ què chân găy cẳng th́ để làm ǵ? Khéo nói với dượng Tám Công An một tiếng là được! Lạ lùng là từ đó xă tôi cứ nay con ḅ anh Tư té mương, th́ mai con trâu chú Ba lại sụp ổ gà. Khuya khuya tôi thức dậy sớm, bó vào mông vào đùi vợ tôi dăm kư thịt rồi đạp xe đưa người ra bến xe huyện. "Tui biết bà thày đi buôn Sàig̣n chớ đâu! Thôi cũng được, ông nói bà thày cẩn thận với mấy thằng quản lư thị trường. Ông thày mà... cải hoạt được th́ tôi cũng vui lây!" Hai Ḥn cũng biết điều... đấy chứ!

SÁU

Thưa bạn, tôi không muốn làm bạn cụt hứng. Lại không muốn làm bạn buồn ḷng. Cũng không muốn làm bạn bực ḿnh nổi nóng. Rất tiếc tôi chỉ là một người kể chuyện tầm thường.

Chuyện có sao tôi kể vậy. Rất tiếc, rất tiếc...kẻ bất tài này không biết thế nào là hư cấu. Nhưng tôi biết kể cho người khác một câu chuyện th́ cũng thể như dọn cho người ta một món ăn. Câu chuyện đoản hậu cũng giống như một bữa ăn nửa chừng. Hăy tưởng tượng nếu người hầu bàn cho bạn nếm vài đũa, rồi bỗng dưng bưng đĩa quay lưng? Chưa bợp tai đá đít là may, c̣n nói ǵ đến tiền boa, tiền típ! Vậy mà... Hỡi ơi... Sụ thể... Số trời.. Sở dĩ tôi phải dông dài rào trước đón sau bởi v́ câu chuyện của tôi đến đây phải bước sang một "bước ngoặt"... lăng nhách!
Một "bước ngoặt" vô duyên! Hai Ḥn... chết! Vâng, đang lúc hoạn lộ thênh thang, hoa t́nh duyên đang nở rực như vậy th́ Hai Ḥn bỗng lăn đùng ra... chết! Chết... thiệt t́nh! Chết bất đắc kỳ tử! Chết bi tráng, hào hùng! Bỏ chức Trưởng pḥng Nông Ngư Nghiệp huyện ngon cớm đang được tiến cử. Bỏ cả Út Năm bổ béo thơm tho.

Xin thêm: tôi không phải là một nhà văn. Lại càng không phải là người viết phơ-ơ-tông. Hồi ở lính tôi có một ông bạn vong niên là người viết trứ danh theo kiểu này. Mỗi ngày tôi vẫn say mê theo dơi những t́nh tiết ly kỳ trong các truyện dài của ông. Một hôm ông rầu rầu bảo tôi: "Ngày mai tao sẽ cho nhân vật này... chết! Câu chuyện bế tắc rồi. Mấy bữa nay tao nghĩ nát óc mà không t́m ra lối thoát. Câu chuyện diễn tiến hoàn toàn không giống cái cốt truyện mà tao phác thảo. Đấy, cái tai hại của ngẫu hứng đấy! Làm cái truyện khác thôi. Vậy, ngày mai, nó, cái nhân vật chính ấy phải chết! Không lẽ cứ cáo lỗi, v́ lư do đặc biệt, truyện X của ngài Y đến đây xin tạm ngưng, mời bạn đọc theo dơi từ số báo ngày mai truyện Z cũng của ngài... Y? Làm vụ đó mấy lần rồi, ê mặt lắm!" Lúc ấy tôi chưng hửng. Hôm nay tôi chợt nhớ đến ông bạn đại văn sĩ của tôi. Nhưng... Hai Ḥn là nhân vật có thực mà! Hai Ḥn chết là v́ thằng cha... chết thật!

Nếu bây giờ tôi cứ thêu dệt cho Hai Ḥn khỏe mạnh dài dài, thăng quan tiến chức vù vù, leo lên ngôi Bí Thư Tỉnh Ủy, đỗ đạt học tại chức, đi nước ngoài tu nghiệp liên miên... th́ bậy quá. Nếu bây giờ tôi cứ vẽ vời cho Út Năm đẻ hai con th́... kế hoạch gia đ́nh theo đúng chính sách của Đảng, được bầu làm chủ tịch Hội Phụ Nữ tỉnh, đi đâu cũng mang theo một lô dầu bạc hà để xức rốn con em gia đ́nh liệt sĩ... th́ nhảm quá! Bởi v́ Hai Ḥn là nhân vật có thật mà! Thằng cha chết... thật t́nh. Chết thẳng cẳng! Có điều, như tôi đă nói, cái chết bi hùng của thằng cha làm cho câu chuyện của tôi trở thành lăng nhách!

Số là đôi ba đem Hai Ḥn lại mon men đến cḥi canh vịt của Út Năm. Tôi biết v́ mỗi bận cần tỉ tê với Út Năm, Hai Ḥn đều phải đi qua bờ đất nhà tôi. Không biết thằng cha gấp gáp nóng nảy làm ǵ, v́ dù sao chỉ c̣n hơn tháng nữa là đến lễ tuyên hôn. Cũng không biết sáng sớm hôm đó ai là người đầu tiên phát hiện ra cái xác Hai Ḥn. Hai Ḥn nằm tênh hênh trước căn cḥi Út Năm! Trần truồng như nhộng! Pháp y huyện sau khi giảo nghiệm tại hiện trường một cách rất... "khoa học h́nh sự tiên tiến", căn cứ vào vết bầm v́ cảm mạo cạo gió giữa trán Hai Ḥn, tuyên bố thằng cha chết v́ cảm mạo sau chầu nhậu "tuyên hứa lập công chào mừng đại hội Đảng" tổ chức ở nhà kho hợp tác xă. Vậy mà vẫn có kẻ to mồm rộng mép nói Hai Ḥn chết làm tại... Út Năm! Hai Ḥn chết quy cu lơ ngay trên ḿnh Út Năm! Rồi Út Năm hoảng quá kéo xác Hai Ḥn bỏ thí trước cḥi!

Riêng chúng ta, hăy b́nh tĩnh và khách quan nhận xét. Hăy vừa tựa lưng vào miệng thị phi (không có lửa sao có khói?) hăy vừa gác chân lên kết luận của pháp y nhà nước (tất cả văn bản của nhà nước Xă Hội Chủ Nghĩa ta đều rất có giá trị... tham khảo!) Hăy chấp nhận cả hai lư do. Được vậy, về cuộc đời Hai Ḥn, bất cứ tay nhạc sĩ nào, dù tồi thế mấy, cũng có thể viết nên một bản đại hợp tấu cho giàn giao hưởng. Thiên Anh Hùng Ca Hai Ḥn! Này nhé, một dũng sĩ trên khắp các mặt trận văn hóa, chính trị, khoa học, kinh tế... trước khi về chầu cố tổ đang được ướp khô ở Quảng Trường Đỏ Mốt Cu, lăng Ba Đ́nh Hà Nội, đă oai hùng nâng ly thề độc sẽ lập công dâng Đảng. Rồi sau đó chàng đă hiên ngang ngă xuống cho t́nh yêu bất diệt. Hào hùng và lăng mạn làm sao!

Tôi chẳng biết đêm đó Hai Ḥn dâng cho Đảng của chả được cái ǵ, nhưng tôi biết cái chết của chả làm câu chuyện của tôi đứt mạch. Để chuộc lại phần nào lỗi này tôi xin thóc mách một chút về đời tư của "người vợ không bao giờ cưới" ấy! Cái "cành thiên hương nửa chừng xuân" tơi tả ấy!

Út Năm âm thầm để tang cho Hai Ḥn suốt bốn mùa... trứng rụng! Bạn sẽ không cười như vậy đâu, nếu bạn biết rằng con mẹ Hội Trưởng Hội Phụ Nữ xă này một năm gần chồng suốt mười hai mùa rụng trứng mà hễ mỗi khi ra đường là đều "có việc" với thằng Ủy Viên thơ kư xă... th́ bốn tháng cư tang ấy đă đủ để Út Năm được tiết hạnh khả phong chưa? Có đáng được đưa vào "sách đỏ" treo gương người tốt việc tốt chưa? Hay bạn muốn người ta tự hành hạ ḿnh đến chừng nào nữa? À, lại thắc mắc về người hùng mới hả? C̣n nhớ Út Năm nói: "Đừng tưởng dễ leo lên bụng con này" không? Bậy cha! Cỡ tôi mà... nhằm nḥ ǵ! Phải là một tay hảo hớn bản lănh lệch đất nghiêng trời ḱa! Này, c̣n nhớ cái tay khen "tiết canh Út Năm hết sẩy" không? Ha, trí nhớ ông thuộc hàng siêu đẳng đấy! Đúng, đúng là... dượng Tám trưởng ban Công An xă!

... Rồi người xă tôi cũng chóng quên Hai Ḥn trừ vài tay nhậu nhắc nhau "rút kinh nghiệm": lúc say xỉn, ngúc ngắc đừng dại dột khiêu chiến với bà xă. C̣n các bà th́ rỉ tai nhau một phương kế cổ truyền "ưu việt": gài cây móc tai đầu giường, pḥng hờ lúc ông xă hắt hơi trên ngựa!

Tôi lại càng chóng quên Hai Ḥn. Cái thành tích ba năm "lao cải" vừa đủ để tôi xin tị nạn ở Mỹ v́ lư do chính trị. Có cả một đống giấy má để xác minh, thị thực. Có cả trăm bận lui tới xă, huyện, tỉnh, thành. Phải khám phổi khám phèo. Phải thử sida, thử lậu. Phải ngừa dịch tả ngừa lao... Tới xứ người rồi th́ "gióp", th́ "biêu". Biêu mẹ, biêu con, trăm biêu tới tấp. Con cái th́ cũng đă nhổ gị dài tóc, bung xoe ṿi vĩnh đủ điều. Đến thế này th́ danh tướng giai nhân cũng phải mốc meo trong sách vở, ai huỡn đâu mà nhớ tới Hai Ḥn.

-- Diet Gian Tru Bao (DietGianTruBao@DGTB.com), May 06, 2004.

Response to Hai HĂ²n............

BẢY

Cái thành phố ở miền Trung nước Mỹ mà tôi định cư thuộc loại hẻo khuất làng nhàng. "Buồn Muôn Thuở" người tị nạn đồng hương tôi vẫn gọi thế! Đi quanh quất năm bảy phút là đă hết chỗ chơi. Thời tiết lại đỏng đảnh như bà già sáu mươi c̣n sót lại chút nhan sắc thời thiếu nữ. Cứ nghe kể về Hiu Tân, Lốt mà bắt ham. Ngặt nỗi mắt mũi kèm nhèm, chỉ nghe hai tiếng "hai quây" là đủ nhức đầu chóng mặt. C̣n máy bay th́ trong đời chỉ dám sử dụng đôi lần (không lẽ lội biển... mà sang đây?) chứ cứ thấp tha thấp thỏm mỗi lần giao mạng hèn cho bù lon, con tán. Thành thử cứ ngồi đáy giếng hoài! Lâu lâu biết có ông khách nào đó mang chút hương xa ghé tạt qua đây, ḷng cứ khấp khởi mong sao gặp mặt. Biết đâu, nói như những nhân vật của Kim Dung, một buổi hàn huyên với người trí già sẽ bổ ích hơn ba năm nằm đọc sách? Có ông bàn chuyện chính trị. Có ông thuyết về văn hóa văn nghệ. Thôi th́ ǵ cũng được. Nói là gieo, nghe là gặt, người xưa dạy thế, phải không? Họa may ḿnh có nhạt được chút lớp quê mùa này chăng?

Lần này th́ ngài được giới thiệu là từ Thủ Đô Văn Hóa Việt Nam ở hải ngoại đến. Tôi không hiểu rơ lắm về tên gọi "thủ đô tị nạn" hay "thủ đô văn hóa" ǵ ǵ đó. Chữ nghĩa xài như vậy là quá sang và quá siêu, ngoài tầm kiến thức b́nh dân học vụ của tôi. Tôi chỉ biết ông từ Cali đến. Theo ngài nói th́ ngài chán cảnh xô bồ xô bộn chốn văn vật đó, ngao du sơn thủy t́m chút an nhiên thanh tịnh, nhân tạt ngang tỉnh lẻ này để thăm gặp bạn bè.

Bữa cơm ngài tổ chức thật đúng là có văn hóa. Thông thường thực khách trước khi được phép cầm đũa phải trải qua một màn nghiêm nghị, đứng lên ngồi xuống, xơi một vài bài diễn văn. C̣n với ông th́ không. Chơi kiểu Tây! Đă gọi là mời cơm mà! Cần nói ǵ ông sẽ nói sau. Có thực mới vực được đạo! Con đường ngắn nhất để đến trái tim phải đi qua bao tử, người ta nói vậy, đúng không? Vậy th́... bao tử cái đă. Ăn cái đă! Một thức khách, sau này tôi mới biết là bạn thiết của ông Cali (vậy, cứ gọi nhân vật đến từ "thủ đô" của tôi thế cho tiện nhé!) lên đài, "góp vui văn nghệ", theo lời kêu gọi của người bảo trợ bữa cơm. Ông ta tŕnh bày bản nhạc mà ông bảo là "cải biên" của nhạc sĩ Ba Tê. "Anh hẹn em cuối tuần. Chờ anh đưa cái... chéc. Biết anh thích tặng quạ Em đă bồi hồi chờ giờ... sốp pinh..."

Đợi cho cơm, rượu, lời ca thấm đẫm hồn người, ngài Cali mới trịnh trọng lên đài với đề tài văn hóa văn nghệ của ngài.

Trước hết ngài cảm tạ quư khách và từ tốn giới thiệu về ḿnh. Rằng hồi nhỏ, lúc c̣n đi học, ngài vẫn thường hay bị thày cô mắng "ngu như ḅ". Đoạn này nghe được! Vỗ tay! Các bậc vĩ nhân vốn giữ đức khiêm cung như thế cả, đúng không? Muốn nhảy cao, anh phải rùn ḿnh xuống, đúng chưa? Kế đó ngài đi một đường thời sự quốc tế về... bệnh ḅ điên ở nước Anh. Ngài lả lướt qua ảnh hưởng của thứ bệnh này đối với nền Kinh Tế Thị Trường Chung Châu Âu, tai hại của nó đối với nền nông nghiệp thế giới, những biện pháp của chính phủ Hoa Kỳ... Tóm tắt, đoạn tổng hợp báo chí này rất súc tích. Nó hàm chứa những tư tưởng rất... bác vật. Ít ra nó cũng tiết kiệm được cho tôi ba ngày đọc báo biếu. Nhưng c̣n cái mớ mà ngài Cali đang nhai lại của mấy tay bác vật trứ danh kia th́... sao hở? Khó hiểu quá! Tôi nói về cái kết luận của mấy chả rằng ḅ lây điên cho người ấy mà! Được... bạn chịu khó với tôi một chút. Con người là một sinh vật siêu đẳng, ô kê? "Những cây sậy biết tư duy", ôkê? Nhưng đồng thời cũng là những cây sậy... nghiêng ngả, những sinh vật... kỳ cục! Không ôkê? Được... thế tại sao con người cứ hay t́m cách đổ lỗi cho những sinh vật khác về nguồn gốc tật bệnh của ḿnh? Dịch hạch đến từ chuột bọ. Dịch tả đến từ ruồi nhặng. AIDS đến từ khỉ Phi Châu... Bây giờ lại có một loại điên đến từ... ḅ. Vậy chứ ḅ, ruồi, chuột, khỉ... đào đâu ra cái thứ vi khuẩn ác ôn đó chứ? Làm như chúng không đi đời về mấy cái món kia! Làm như ḿnh, con người, là sinh vật vô địch về sự sạch sẽ vệ sinh. Lúc nào không t́m được chứng cớ trực tiếp th́ quư ngài chơi cái... bản thống kê. Thôi cứ giết hết triệu triệu con ḅ ấy đi! Thà giết lầm hơn bỏ sót chứ ǵ! Rồi ngày nào đó quư ngài mang các bản xét nghiệm, các bản thống kê của quư ngài mà tự biện hộ trước đấng Thượng Đế toàn năng!

C̣n bây giờ, cái mớ tàu hũ trong đầu cây sậy đang ồn ào trước mi-crô đó đang... tư duy điều ǵ nhỉ? Con ḅ th́ dính dấp ǵ đến chuyện văn nghệ... ta? Ngài Cali dấu cái tô-pic kỹ quá. Khá đấy! Những nhà hùng biện đều thế cả. Nghệ thuật dẫn dụ công chúng ấy mà! Thư thả, thư thả đă... từng bước, từng bước thầm. Nhưng cái lối nói ấm a âm ớ, chân nọ xọ chân kia như người mọc nhọt giữa háng ấy tôi đă nghe... đâu đó một lần rồi mà! Có thể nhiều lần là khác. Quen lắm! Tôi cố chong mắt theo dơi ông Cali... Như để làm tôi thêm bối rối, ông chậm răi tợp một ngụm cô ca.
...Rồi ngài Cali bỗng nổi hứng chơi một tràng... tiếng Pháp! Dù đă có khá nhiều ác cảm với ngài tôi vẫn không sao che dấu được sự bái phục lối chơi chữ Tây văn vẻ mà trào phúng của ngài. Tôi nghe người ta nói những người có óc trào phúng là những người thông minh, tôi chắc vậy. "Thông minh, hiếm có!" Tôi bấm tay thằng bạn đi chung. Nhưng ngay lúc đó ngài Cali lại làm tôi hụt chân.

Ngài "phún trào" thêm chi nữa để thằng bạn tôi "đù" một tiếng vào giữa mặt tôi? Nhưng tôi không giận ngài Cali. Tôi căm thằng bạn mất dạy! Tôi tiếc ngài Cali chỉ sử dụng chữ Tây những lúc ngài cảm thấy chúng tôi không hiểu nổi phần tiếng mẹ đẻ mà ngài thuyết pháp chứ thực ra, theo tôi nghĩ, tŕnh độ Tây học của ngài không kém ǵ viên thượng sĩ già đáng kính ở đơn vị tôi ngày xưa. "Bố già" của tôi, theo lời tự thuật, đă tốt nghiệp bằng sơ học yếu lược thời thuộc địa chớ ít oi sao! Lúc sử dụng tiếng Pháp trông ngài Cali mới quư phái và sang trọng biết bao! Và ḱa, tự hănh diện và tự măn nữa chớ! Tôi liên tưởng ngay đến h́nh ảnh một anh phú nông hănh tiến, chơi vét tông - nón nỉ - giày da xuống băi biển một trưa hè. Gă vênh vênh bản mặt khi thấy chung quanh mỗi người chỉ một hai mảnh vải nhỏ che thân. Nhưng, tức quá, cái bản mặt câng câng lúc thuyết pháp cứ ngửa cổ nh́n trời như chờ đợi trên ban phép lạ ấy tôi... đă gặp ở đâu rồi nhỉ? Rồi... tại sao ngài Cali cứ cù cưa chuyện mấy con ḅ tội nghiệp hoài làm tôi phát sốt chứ?

... Rồi chuyện con ḅ cũng hết. Ngài Cali bắt đầu nói về mảnh đất nơi ngài sinh ra, quê hương đă cưu mang nuôi nấng ngài. Ngài nhắc đến tiền nhân, nhắc đến những vị tiến sĩ tăm tiếng. Trời ơi, tôi cảm động biết bao! Thật sáng mắt sáng ḷng! C̣n ǵ chính đáng hơn niềm tự hào của đứa con tha hương về đất tổ quê cha, về tiền nhân tiên liệt? Ngài làm tôi nhớ đến một danh tướng Cộng Ḥa, người cùng nơi chôn nhau cắt rốn với ngài. Ông tướng vù đi Hoa Kỳ năm bảy lăm th́ mười mấy năm sau, tám bảy tám tám ǵ đó, tôi được đọc hồi kư "Việt Nam máu lửa quê hương tôi". Nhà xuất bản Công An Nhân Dân đàng hoàng! Không biết Công An Nhân Dân Việt Nam Cộng Sản lúc ấy có trả nhuận bút cho ông tướng, hay về sau ông có đ̣i tiền bản quyền, hoặc thưa kiện chính phủ Việt Cộng không, chứ hồi đó tôi mua hồi kư của ông gần mười lăm ngàn tiền già Hồ. Một kư rưỡi thịt mông của vợ tôi! Xin lỗi, tôi muốn nói mười lăm ngàn là giá một kư rưỡi thịt ḅ vợ tôi bó vào mông để mang đi Sàig̣n. Chứ c̣n nguyên cái đầu của ông tướng làm sao bằng một góc mông của người? Tôi sẽ xin lỗi vợ tôi sau v́ sự so sánh này mặc dầu đó là sự so sánh hơn kém. Vậy th́ đừng nói chi chỉ một quyển hồi kư của ông tướng. Trong quyển hồi kư này, ông tướng cũng nhắc lại trong hàng chục trang chốn địa linh nhân kiệt đă nứt đất đẻ ra ông. À, ra hai cha cùng quê đấy! Thằng bạn tôi mượn xem xong, "đù". Không biết sao tôi lại có lắm bạn bè thô lỗ thế nhỉ? "Đù mẹ lúc làm tướng th́ văn dốt vơ nát, tối ngày lo bốc quẻ coi tay, khi thất trận chạy dài c̣n bày đặt hồi kư hồi kiếc, ra cái điều nhân bất thắng thiên, tài chẳng gặp thời. Đă vậy chưa biết thân, c̣n vạch... cái nơi sanh chốn đẻ ḿnh ra. Cho chúng biết để chúng chửi ba đời tam đại nhà ḿnh ấy à? Làm điếm nhục tổ tiên!" Bây giờ đến lượt ngài Cali.

Kính xin quư vị tiến sĩ tiền nhân hăy nghỉ yên dù thằng cha này có nhắc đến tên quư vị. Quư vị không có trách nhiệm ǵ về bài nói chuyện văn hóa văn nghệ của chả đâu! Dù cho tiến hóa đến mấy đi nữa, các khoa học gia của loài ḅ cũng không thể chứng minh rằng văn hóa có thể lan truyền từ loài người sang loài ḅ để trả đũa chuyện người ta đổ vấy rằng loài ḅ đă truyền cho họ một thứ bệnh điên. Nhưng cái lối nói đoản hậu này... tôi đă nghe ở đâu một lần rồi mà! Tôi ṿ đầu bứt tóc... Cái gă treo h́nh lơa thể trong nhà thờ từ đường này tôi đă gặp... ở đâu đó một lần rồi mà! Ít nhất cũng một lần!

TÁM

Tôi nhức đầu quá. Tôi muốn về ngay. Tôi đứng dậy, cố t́m cách lách qua dăy bàn ghế lổn nhổn che mất lối đi... Bỗng, h́nh như có sự lạ. Thực khách bỗng tự nhiên im phăng phắc. Tôi quay mặt lại phía bục thuyết tŕnh... Ngài Cali đang... sửa tướng! Tôi há hốc mồm. Trời ơi, đó phải là vẻ oai phong lẫm liệt của một vị giáo chủ sắp tuyên bố thánh chiến! Đó phải là phong độ của một vị tướng cột trụ cột triều đ́nh đang nhận lănh ấn nguyên nhung xuất biên tiêu trừ giặc cỏ! Đó phải là vẻ ngang tàng của một tay đệ nhất cao thủ mang trong thân tuyệt học ngang trời, chủ tŕ công đạo vơ lâm, đang thề ra tay tuyệt diệt đám giang hồ hắc phái. "Nay ta nghe nói ở thành phố khỉ ho c̣ gáy này có một cái gọi là... hội văn học nghệ thuật mới ra đời. Ta cho quư vị biết bọn chúng là một lũ... nổ cả. Nổ mà ra nhà văn nhà thơ đấy! Bọn nó... ngu như ḅ! Hôm nay ta đến đây để hẹn chúng... thi tài cóc nhái". Như để "hạ quyết tâm", ngài Cali đưa cánh tay phải lên cao và... karaté! karaté! Cú karaté bất hủ! Chân tôi muốn khuỵu xuống...

Trời ơi tôi nhớ ra rồi... Trời hỡi, cái thây ma tôi tưởng đă thối rữa từ muôn kiếp nào ấy! Cái tên người tôi tưởng đă quên từ muôn đời nào ấy! Tôi rên rỉ tuyệt vọng "Hai...Hai..." Anh bạn cùng đi với tôi luống cuống: "Hả, Hai... cái ǵ?" Tôi rùng ḿnh. Tôi, xin lỗi, ọe mửa ra. Tôi không dằn được nữa. Cái quá khứ ba năm hơn buồn hiu, cái căn lán tối tăm với thằng người ruồi gieo máu lửa hiện ra... Cái quăng thời gian ngột ngạt ở quê với lũ côn đồ phỉ thần báng thánh chợt về... Tôi, xin lỗi, lại ọe mửa liên miên và thoắt, tôi... vọt.
Gió mát. Tôi đă đứng trước cửa nhà hàng. Đau ê ẩm cả người. Như bị... ḅ đá.

CHÍN

Tôi đó tôi lên cơn sốt dữ dội. Tôi thấy ḿnh trôi nổi trên miệng một núi lửa. Từ trong khối dung nham đỏ rực bỗng một bóng người phọt lên không trung. Cái bóng to dần, to dần... Tôi không hiểu sao một sinh vật có thể tồn tại trong khối lửa hung hăn như vậy. Khối lưu huỳnh làm tôi ngạt thở. Tôi ho sặc sụa. Cái bóng đen thoắt nhỏ rồi thoắt to phủ chụp người tôi. Tôi hét to cầu cứu. Bóng đen đưa bàn tay, ô hay... sao lại là bàn tay tháp bút nhỉ, chém mạnh vào cổ tôi. Tôi ú ớ. H́nh như tôi có nghe tiếng ḿnh. Tôi cố vùng vẫy. Trong tiếng ầm ́ của đất đá nóng chảy tôi nghe ồm ồm tiếng hắn. Tiếng Tây! Tôi ngạt thở quá! Tôi sắp chết đây...

Bỗng tôi giật ḿnh tỉnh giấc. Một bàn tay quen trên trán tôi. Tôi hắt một hơi dài, thở nhẹ nhơm. Ồ, chỉ là một giấc mơ thôi. Có tiếng ầm ́ của cơn băo sấm từ xa. Đấy, cái thời tiết đỏng đảnh của thành phố tôi đang sống đấy!

"Anh mơ ǵ mà dữ quá", giọng vợ tôi đầy lo âu. "Nói sảng luôn mồm".
Tôi ậm ừ.
"Lại... nói tục nữa..." Người bồi tiếp.
"Ǵ?" Tôi hốt hoảng.
"Anh nói tục... Không tốt!"
"Anh... nói ǵ?" Tôi càng hoảng.
"Anh nói hai..."
"Hai... ǵ?" Tôi cuống lên.
Vợ tôi bỗng cười rúc rích. Thay cho câu trả lời, người đặt bàn tay ấm áp vào... nơi cần đặt. Rồi cười rúc rích…………

-- Diet Gian Tru Bao (DietGianTruBao@DGTB.com), May 06, 2004.

Response to Hai HĂ²n............

Muon thu dam (masturbate hoac con goi la wanking) thi vao may cai web Tru Bat Gioi cua tui VNCH Haingoai chung may ma lam, dung thu dam o noi cong cong nhu the nay se bi khep vao toi cong xuc tu si do thang nguy tac DGTB kia.

-- Do Con Heo (VNCH@Wankers.Com), May 06, 2004.

Response to Hai Hòn............

hic ...bao nhiêu tha´ng vao` cai FORUM nay tai sao tui ho?ng bie^´t cai´bai`vie^´t nây vây ha? tro*i`...ca?m o*n tác gia~ dda~ biê´n cai´ ddau thu*o*ng tha`nh nu. cu*o*i` cho tui ...ngay mai phai? go~ trô´ng paltalk ra qua?ng cao´ cai bai` viê´t nây`..... merci ta´c gia~ .....phai? chi tha(`ng cha HAI VIE^N ddu*`ng co´ chê´t ...hic hic.

-- BACLIEU 2002 ( paltalk) (thomasph75@hotmail.com), June 03, 2004.