:::Phạm Anh Dũng :::
Nhạc Phan Văn Hưng

Phan Văn Hưng l� một t�n tuổi mới lạ trong l�ng �m nhạc Việt Nam, tuy anh đ� hoạt động từ l�u. Anh Hưng, sinh năm 1950 tại H� Nội, 1954 v�o Nam, xa rời đất mẹ Việt Nam từ 1968.

Anh du học v� tốt nghiệp về Kỹ Sư Hầm Mỏ v� Cơ Kh� ở Ph�p. Trước khi rời Ph�p để định cư tại �c, Phan Văn Hưng đ� sinh hoạt với Tổng Hội Sinh Vi�n Việt Nam tại Paris. Trong suốt 10 năm sinh sống ở Ph�p, ngo�i những s�ng t�c v� tr�nh diễn �m nhạc, anh c�n l� s�ng lập vi�n của �Văn Đo�n Lam Sơn� v� của tờ b�o �Nh�n Bản�, một trong những tờ b�o Việt ngữ phổ biến rộng r�i ở �u Ch�u.

Nhạc Phan Văn Hưng l� một n�t chấm ph� kh�c thường, chưa thấy bao giờ trong �m nhạc Việt Nam.

Đ� khoảng một phần tư thế kỷ hoạt động �m nhạc, với hơn 100 bản nhạc, Hưng đ� c� một con đường, c� một hướng đi, kh�c hẳn những nhạc sĩ kh�c. Những t�c phẩm đ� ph�t h�nh gồm tập nhạc �Tr�i Tim T�i L� Bến� với ba c�i CD �Tr�i Tim T�i L� Bến�, �C� Phải Em Chờ M�a Xu�n� v� �20 Năm�.

Nếu n�i nhạc Phan Văn Hưng l� nhạc của những t�nh y�u lứa đ�i như nhạc của những nhạc sĩ viết t�nh ca ng�y xưa Ng� Thụy Mi�n, Từ C�ng Phụng ... hoặc nhạc t�nh ng�y nay của Đức Huy, Trịnh Nam Sơn, Mai Anh Việt, Nguy�n B�ch... th� l� một điều sai lầm lớn lao.

Nhạc của anh, c� một phần n�o đ�, ảnh hưởng loại nhạc tranh đấu, nhưng kh�ng ho�n to�n �lớn giọng� như vậy, d� l� t�c dụng c� thể s�u đậm hơn nhiều.

H�y tạm thử so s�nh với �nhạc phản chiến� của Trịnh C�ng Sơn ng�y xưa (ở đ�y kh�ng b�n đến những bản �t�nh ca� của Trịnh C�ng Sơn). Một điều kh� r� r�ng, �nhạc phản chiến� Trịnh C�ng Sơn lời lẽ thường mơ hồ, �m chỉ, chứ kh�ng b�n thẳng v�o sự việc v� nhạc Phan Văn Hưng thường từ những b�i thơ diễn tả những sự kiện c� thật. C� lẽ cả hai loại nhạc đều c� thể g�y ảnh hưởng, x�c động mạnh đến người nghe, nhưng hai nhạc sĩ đ� c� hai con đường, c� hai mục đ�ch, hai l� tưởng tr�i ngược hẳn với nhau.

Nhạc của Phan Văn Hưng, h�nh như đa số l� những bức tranh x� hội, mờ ảo nhưng c� thật. Những bức tranh m�u đen, những h�nh ảnh cực tối của những con người Việt Nam điển h�nh, những người thật. Những người Việt trong nhạc của họ Phan l� những nh�n vật c� thật, họ đ� chết tuyệt vọng, hay họ đang v� sẽ b�m v�u v�o tương lai mờ mịt...

Nhạc Phan Văn Hưng cũng c� những người Việt đang sống s�t một c�ch trầm, h�ng, anh dũng... trong trận cuồng phong phủ k�n bao tối tăm của nước Việt Nam, sau những ng�y cuối của th�ng Tư Đen 1975.

Đ�y cũng c�n l� t�m sự của những người Việt ly hương, những người đ� phải đau đớn bỏ lại một đất nước đen tối, bỏ lại gia đ�nh, t�i sản, bỏ lại bạn b� trong những trại học tập, những trại t�, những địa ngục của nh�n loại:

�... Ai trở về xứ Việt
Nhắn gi�m ta, người ấy ở trong t�
Nghe đ�u đ�y vang giọng hờn r�n xiết
D�i lắm kh�ng, đằng đẳng mấy m�a Thu
Ai đi về xứ Việt

Thăm d�m ta người ấy ở trong t�
Cho ta gửi một mảnh trời xanh biếc
Thay d�m ai m�u trời ngục �m u
C�c bạn ta ơi, bao giờ được thả
Đến bao giờ ăn được b�t cơm tươi
Được lắng nghe tiếng chim cười
Đến bao giờ, đến bao giờ?...�
(Ai Trở Về Xứ Việt/thơ Minh Đức Ho�i Trinh-Nhạc Phan Văn Hưng)

Phan Văn Hưng đ� viết l�n những �thương kh�c� rất cảm động về c�c đồng b�o ở trong v� ngo�i nước. Anh viết về những con người c� c�ng một tiếng n�i, c�ng một mầu da v�ng, c�ng một lịch sử Lạc Hồng như anh.

Niềm đau của những người Việt khốn khổ c�n ở lại Việt Nam, hay những di d�n gốc Việt mất nước, phải lang thang khắp tứ xứ, năm ch�u l� niềm đau của Phan Văn Hưng. V� đấy cũng l� nỗi đau của Nguyễn Ch� Thiện, của Minh Đức Ho�i Trinh, của Đinh Tuấn, của Bắc Phong, của Nguyễn Song Pha, của Giang Hữu Tuy�n, của Nguyễn Phương Lam, của Nam Dao... l� những thi sĩ c� thơ được anh phổ nhạc. V� đấy cũng l� t�m sự x�t xa của tất cả c�c người Việt Nam kh�c h�y c�n l� �Người Việt Nam�.

Bao nhi�u l� những mẩu chuyện c� thật, của những người kh�ng may mắn ở lại Việt Nam, đa số l� những b�i thơ đ� được Hưng viết th�nh nhạc, để đưa đến h�ng triệu người Việt trong v� ngo�i nước.

�B�i Ca Cho Em B� Thảo�, nhạc Phan Văn Hưng phổ v�o thơ Nam Dao, l� một thương kh�c cảm động. Em b� Thảo bệnh nặng, được cha mẹ đem v�o nh� thương. Bị bỏ qu�n, m�i sau một b�c sĩ X� Hội Chủ Nghĩa mới đến k� toa thuốc, nhưng cho biết �nh� thương kh�ng c� thuốc�. Cha mẹ vội mượn tiền h�ng x�m ra chợ trời, mua được thuốc, đem v�o nh� thương, nhưng b� Thảo... đ� l�a đời! Nh� ngh�o, phải cưa chiếc b�n cũ long ch�n đ�ng đinh l�m quan t�i. Cha đạp xe lọc cọc chở �o quan ra nghĩa trang. Mẹ chạy theo cầm giữ chiếc quan t�i nhỏ b�. C�n c� g� đau đớn hơn h�nh ảnh n�y?

Nhưng, kh�ng phải chỉ c� d�n ch�ng miền Nam Việt Nam mới khổ. Những người d�n ngo�i Bắc c�n c� thể xấu số hơn. Những người theo kh�ng chiến ng�y xưa cũng c� những cay đắng, những hờn tủi kh�ng thể n�i ra được. Họ Phan đ� gi�p họ v� viết th�nh những lời nhạc chua x�t.

Đ� l� nội dung một số b�i h�t như �Bậu� (thơ Bắc Phong-nhạc Phan Văn Hưng). Bậu l� t�n một th�n nữ đẹp v� th�ch l�m d�ng, ngay cả sau khi gia nhập kh�ng chiến. Ngờ đ�u, c�i chết tức tưởi của người y�u khiến Bậu kh�ng c�n l� Bậu ng�y xưa nữa.

Rồi đến b�i �C� Phải Em L� Em B�, thơ Nguyễn Ch� Thiện-nhạc Phan Văn Hưng. Thi sĩ của �Hoa Địa Ngục�, Nguyễn Ch� Thiện, đ� kể chuyện một em b� c� cha bị ở t� đ� hơn mười năm. Mẹ em b�, buộc l�ng phải lấy một b� thư đảng nơi mẹ c�ng t�c. C�n em, c�n em b� đ�ng thương chỉ mơ c� được một đ�i d�p, chỉ mơ được đi học. V� đau đớn thay em, ng�y thơ, lại mơ được trở th�nh thiếu nhi... qu�ng khăn đỏ!

Những c�u chuyện thương t�m như vậy. Những c�u chuyện x� hội tưởng chừng như nối tiếp nhau trong những b�i h�t tr�n đầy những khổ đau, triền mi�n, bất tận... tưởng như kh�ng bao giờ c� thể hết được những khổ sở, những chua cay.

H�y c�ng ngậm ng�i trong c�u chuyện của hai em b� nhỏ, vẫn c�n trong tuổi v� tư, đi t�t dầu cặn nổi lềnh bềnh tr�n nước s�ng S�ig�n, gần xưởng Ba Son, lọc lấy dầu b�n, để l�m kế sinh nhai. Thằng b� anh, tuổi mười ba, đ� bị gục ng� dưới l�n đạn AK của C�ng An. Thằng b� em kh�c ngất, �m anh m�nh đ� chết, m�u nhuộm đầy người. Mọi người chắc phải c� một cảm gi�c ớn lạnh ở xương sống khi nghe b�i thơ nhạc sau đ�y:

�... T�i muốn h�t cho thằng b� nước Việt
Chết như một kẻ th� v� danh
Phản động chăng hay l� đế quốc?
Biết đ�u rằng chỉ chủ nghĩa giết em!
B� t�t dầu, thằng b� t�t dầu!
Chết nơi cầu cạnh xưởng Ba Son
Thằng nhỏ chết với đ�i mắt mở trừng
Tr�n gi�ng s�ng s�ng gợn rưng rưng�
(Thằng B� T�t Dầu/� Nguyễn Song Pha - nhạc Nam Dao v� Phan Văn Hưng)

Thật l� đau thương: �Thằng nhỏ chết với đ�i mắt mở trừng� l�m cho gi�ng s�ng phải �rưng rưng� nước mắt!

Nhạc Phan Văn Hưng nhiều chuyện buồn. Nhưng kh�ng những chỉ kể lể những chuyện buồn như vậy đ�u. Anh c�n cho thấy c� những hy vọng.

Trong một cuộc biểu t�nh tranh đấu cho Tự Do Nh�n Quyền, tại một c�ng trường ở Paris, Nam Dao v� Phan Văn Hưng đ� t�nh cờ bắt gặp những giọt lệ tr�n đ�i m� nhăn nheo của một người Mẹ Việt Nam. Giọt nước mắt của người mẹ gi� c� m�i t�c bạc phơ, tay cầm l� cờ v�ng ba sọc đỏ, đ� l� cảm hứng cho b�i h�t �Giọt Nước Mắt Của Mẹ�. B�i h�t n�y đ� cho những giọt nước mắt của Me� l� những gi�ng suối man m�c t�nh người, niềm ki�u h�nh của 4000 năm Con Rồng Ch�u Ti�n, niềm hy vọng một ng�y sẽ c� �nh s�ng ban mai. Giọt nước mắt của Mẹ sẽ l� những d�ng s�ng cuồn cuộn l�n, l� những th�c nước đổ dồn dập ập xuống để ph� tan g�ng c�m, xiềng x�ch.

Ba c�i CD của Phan Văn Hưng rất giản dị. Anh Hưng h�t tất cả. Cũng c� đủ những nhạc cụ như t�y ban cầm, dương cầm, vĩ cầm, trống... tuy nhi�n, đa số phần ho� �m kh� đơn giản do ch�nh anh thực hiện.

Nhưng nghe �thấm� nhiều. Nghe thấm th�a nhiều lắm!

Giọng h�t của Phan Văn Hưng kh�ng phải l� để h�t t�nh ca. Giọng h�t của anh, kh�ng thể đi�u luyện như Anh Ngọc, kh�ng ấm �p v� kh�ng ngọt ng�o đằm thấm như giọng ca Duy Tr�c v� cũng chẳng c� c�i ngang t�ng nhưng ru hồn người của tiếng ca Tuấn Ngọc. Hưng cũng kh�ng c� giọng h�t th�nh ph�ng op�ra của Vũ Anh, của Đo�n Ch�nh.

Nhưng nghe Hưng h�t, h�t một c�ch mộc mạc v� ch�n phương, người nghe sẽ thấy tiếng n�i xo�y s�u v�t l�n từ đ�y l�ng, thấy những rung động của con tim người nghệ sĩ.

C� những l�c, tiếng n�i người nhạc sĩ l� những lời ao ước được g�p phần v�o c�ng cuộc tranh đấu, giải ph�ng d�n tộc. Kh�ng phải l� những lời h� h�o, những lời ồn �o...nhưng trống rỗng. Đ�y l� tiếng n�i từ tim, từ xương m�u. Đ�y như l� những lời ch�c tụng, những c�u nguyện cầu, đ� v� đang d�u những c�nh buồm r�ch n�t trong cơn b�o tố đến bờ bến của T�nh Thương. Bởi v�, từ mỗi một dập v�i sẽ nẩy ra một niềm tin. Bởi v�, từ mỗi một gục ng� sẽ đem lại một ch� quật cường. Để l�m g�? Để cho bạo lực, để cho dối tr� ng�y h�m nay được thay thế bởi l�ng bao dung v� ch�n l� của T�nh Người:

�Buồm của anh r�ch n�t
Bởi bao đợt s�ng nhồi
Th� xin anh h�y v�
Bằng những miếng da t�i
Ng�i của anh đ� gẫy
H�y m�i tr�n xương t�i
Chấm m�u t�i m� viết
Về lương t�m con người
D� đ�m trăng kh�ng l�n
Nhưng mắt trẻ l� sao
Tr�i tim t�i l� bến
Xin anh cứ bơi v�o...�
(Tr�i Tim T�i L� Bến/thơ Bắc Phong-nhạc Phan Văn Hưng)

Một thi sĩ được Phan Văn Hưng phổ thơ th�nh nhạc nhiều nhất l� Nam Dao. Kh�ng thể tr�nh được, v� Nam Dao cũng l� người bạn đường, đ� chia sẻ c�ng Phan Văn Hưng h�ng chục năm đời. Nhưng, h�nh như cũng ch�nh v� vậy, anh đ� �cảm� được thơ Nam Dao, �cảm� hơn thơ của tất cả mọi người kh�c. Những kh�c h�t anh viết v�o thơ Nam Dao, thật phải n�i l� đến mức độ t�i t�nh.

Một b�i ca, c� thể l�m người nghe rung động đến tuyệt đỉnh, v� dễ �thấm�, dễ phải rưng rưng nước mắt l� b�i �Nếu Em Nghe B�i H�t N�y�. Bản nhạc chắc phải l� h�a hợp tuyệt diệu nhất của đ�i uy�n ương t�i hoa Nam Dao v� Phan Văn Hưng. Tho�ng nghe cung điệu như l� một bản t�nh ca. Nhưng kh�ng phải vậy! Kh�ng phải như vậy đ�u! Đ�y kh�ng l� một bản t�nh ca lứa đ�i mượt m�. Đ�y l� b�i thương ca r�n xiết, hấp hối từ trong ngục t� đen tối, gửi ra ngo�i về cho người vợ, cho đứa con... Đ�y l� lời vĩnh biệt của một người đ� đang chết thảm khốc trong ngục t�. B�i h�t để gửi đến những người tuy ở ngo�i t�, nhưng cũng đau khổ trần ai. V� người c�n lại sẽ kh�ng bao giờ gặp lại được người t�nh, sẽ kh�ng nh�n thấy được người chồng y�u dấu. V� người c�n sống s�t sẽ kh�ng thể gặp, d� chỉ một lần, để được biết mặt ai l� người cha k�nh y�u của m�nh:

�Nếu em nghe qua b�i h�t n�y
Th� anh đ� khuất theo rặng đường m�y
Nếu em nghe những lời gi� từ
Th� xin đ�i mắt ngưng đọng m�a Thu
T�nh anh ao ước trao mu�n ng�n gi�
Gởi bao trăn trối trong cơn m� xa
Giờ anh thoi th�p giữa gian ngục tối
N�o được tho�t ly t�m hồn bay xa...
Nếu con nghe qua b�i h�t n�y
Th� con sẽ biết cha m�nh l� ai
Nếu c� đi qua v�ng nước lầy
Mộ cha nằm đ� tr�i tim nằm đ�y�
(Nếu Em Nghe B�i H�t N�y / Thơ Nam Dao - nhạc Phan Văn Hưng)

Năm 1997, Phan Văn Hưng v� Nam Dao, qua tập nhạc �Tr�i Tim T�i L� Bến� được Giải Thưởng Văn Học Nghệ Thuật Quốc Kh�nh Việt Nam do Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhất Giải Ph�ng Việt Nam trao tặng.

Th�ng Ba, 1999
Santa Maria, California, USA

B.S. Phạm Anh Dũng

-- Diet Gian Tru Bao (DietGianTruBao@DGTB.com), April 27, 2004

Answers

Nhan nghe qua nhac cua Phan Van Hung toi ung khau ra bai hat sau:

Tieng Hat Tren Thanh Pho Mang Ten Bac (Nhac va loi: Cao Viet Bach)

Loi Mot

Tu thanh pho nay nguoi da ra di. Bao nam uoc mong don Bac tro ve. Trong chien dich nay Bac da cung ve voi nhung doan quan. Bac van den tung nha tham cac cu gia, cam tay chung con Bac bat nhip bai ca ket doan.

Chorus

Thanh pho Ho Chi Minh, doi doi ruc sang tuong lai, trong moi tieng ca, trong moi trai tim, trong moi cuoc doi ta luon co Bac. Loi Bac thiet tha giuc gia chung ta. Sang mai ten Nguoi. Thanh pho Ho Chi Minh.

Loi Hai

Vang tren pho phuong tieng hat yeu thuong. Say trong uoc mo nam thang cua Nguoi. Mang bong hinh Nguoi am ap cuoc doi, gop suc dung xay. Non song ta dang hoang, dat nuoc manh giau, thoa long uoc mong nuoc non nay nghan nam vung ben.

Chorus

Thanh pho Ho Chi Minh, doi doi ruc sang tuong lai, trong moi tieng ca, trong moi trai tim, trong moi cuoc doi ta luon co Bac. Loi Bac thiet tha giuc gia chung ta. Sang mai ten Nguoi. Thanh pho Ho Chi Minh.

What a wonderfully written song. I need a standing ovation for it please VNCH buddies!

-- SAP 30/4 ROI DAY (VNCH@CRYING.COM), April 28, 2004.

Thằng bé tát dầu.

Sáng tác: Phan Văn Hưng.

Tôi muốn hát cho thằng bé tát dầu.

Chết nơi cầu cạnh xưởng Ba Son

Tuổi mười ba da trần xạm nắng

Vớt cặn dầu về đổi lấy miếng cơm

Hai đứa bé bơi xuồng đến gầm cầu

Đứa quơ dầm miệng giục em ơi

Phải làm nhanh coi chừng họ thấy

Tát lẹ vào dầu đổ ướt chiếc khoang

Ôi quá nhiều dầu sao quá nhiều

Chắc phen này hẳn được cơm no !

Ngày chợ đến sẽ mua sữa một lần

Cho thằng Cu nếm thử nghe em

Mơ chưa dứt, trên cầu chúng thấy rồi

Mắt lạnh lùng nạp khẩu AK

Ở ngoài kia con thuyền vùng vẫy Cố vào bờ liều mạng trốn thoát thân

Cố sức chèo thằng bé cố chèo !

Tay quơ dầm mà thuyền như không đi !

Tràng đạn bắn chết em quá vội vàng

Buông dầm rơi ngỡ ngàng trên khoang...

Thuyền không lái nghiêng nghiêng xoáy giữa giòng

Máu em trào nhuộm cả hai vai

Thằng nhỏ ôm anh mình bật khóc

Lớp cặn dầu này đổi lấy xác anh !

Bé tát dầu, thằng bé tát dầu !

Chết nơi cầu cạnh xưởng Ba Son

Thằng nhỏ chết vớ đôi mắt mở trừng

Trên giòng sông sóng gợn rưng rưng

Tôi muốn hát cho thằng bé nước Việt

Chết như một kẻ thùvô danh

Phản động chăng hay là đế quốc ?

Biết đâu rằng chỉ chủ nghĩa giết em !

Bé tát dầu, thằng bé tát dầu !

Chết nơi cầu cạnh xưởng Ba Son

Thằng nhỏ chết vớ đôi mắt mở trừng

Trên giòng sông sóng gợn rưng rưng...

-- Thái Bình, VN (ngườitháibình@yahoo.com), April 28, 2004.

Sao khong thay may thang vem viet cai gi coi va doc duoc nhe .? Vao saigon cuop nha cuop cua nguoi ta ma cho la thanh pho hochiminh ruc sang '? ! loai an cut ma cung biet ruc sang nua a ?

-- cho ma me may lu cho vem (vietnam_congsan@yahoo.com), April 28, 2004.

"What a wonderfully written song. I need a standing ovation for it please VNCH buddies! "

!!!!!! trinh do cua may con Vem cung gioi va hay tuong duong voi nhung bai ca "Nhu co giac Ho trong nha thuong cho Ray "

-- MA CO HO CHI MINH - (MoiRoCSBipBomHoChiMinh@damtac.net), April 28, 2004.