Ngày mùng 5 tháng Giêng năm Giáp Thân này, nhân dân ta kỷ niệm 215 năm Quang Trung đại phá quân Thanh. Đã hơn 2 thế kỷ trôi qua nhưng vó ngựa của đoàn quân chân đất mà thủ lĩnh là người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ chừng như còn âm vang nơi vùng quê Tây Sơn này.

Ngày mai, mùng 4 Tết, đoàn đại biểu thành phố Hà Nội gồm các đồng chí Hoàng Văn Nghiên, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBNDTP, TS Nguyễn Quốc Triệu, Uỷ viên Thường vụ Thành uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP, lãnh đạo một số cơ sở, ban, ngành lên đường vào Bình Định, quê hương người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ dự lễ hội kỷ niệm 215 năm chiến thắng Đống Đa của đại quân Tây Sơn trước đội quân xâm lược Mãn Thanh. Xuất phát từ miền Trung, qua Tam Điệp, đoàn quân chân đất áo vải đã vào Thăng Long đúng mồng năm Tết. Trận Đống Đa oanh liệt đã kết thúc thời kỳ đô hộ của nhà Thanh, tướng giặc Sầm Nghi Đống phải treo cổ tự tử. Lễ hội kỷ niệm ở Bình Định sẽ được tổ chức lớn. UBND tỉnh Bình Định mời lãnh đạo nhiều tỉnh thành tham dự, trong đó có Thủ đô. Lễ hội tổ chức tại Quy Nhơn và xã Phú Phong, huyện Tây Sơn, quê hương Nguyễn Huệ..

Đất Tây Sơn - Bình Định, mảnh đất đã sinh ra Quang Trung và đưa tên tuổi của ông đi vào lịch sử đấu tranh giữ nước của dân tộc ta như một huyền thoại. Bảo tàng Quang Trung ngày nay tọa lạc trên khuôn viên 60.000 mét vuông, được xây dựng ngay trên nền nhà cũ của anh em Quang Trung. Suốt 25 năm đầu của triều Nguyễn, nơi đây là bãi đất hoang. Nguyễn Ánh lên ngôi hoàng đế (1802) thì cũng là lúc những gì liên quan đến nhà Tây Sơn bị xóa sạch, trong đó có ngôi nhà và khu vườn - nơi ba anh em Tây Sơn cất tiếng chào đời tại làng Kiên Mỹ huyện Tây Sơn. Dấu vết còn lại có liên quan đến ba anh em nhà Tây Sơn là một giếng nước cùng cây me ba trăm tuổi. Chưa có sử sách nào lý giải được vì sao cây me và giếng nước ấy lại thoát khỏi lưỡi gươm của sự trả thù. Chỉ biết rằng, đối với người dân Tây Sơn, những hiện vật đó là vô cùng thiêng liêng với họ. Hai mươi lăm năm sau ngày vua tôi nhà Tây Sơn bị trả thù đẫm máu tại Phú Xuân, năm 1827, người dân làng Kiên Mỹ mới âm thầm xây tại đây một ngôi đình để thờ ba anh em Tây Sơn nhưng được núp dưới cái tên là "đền Kiên Mỹ". Hàng năm, tại đền này có hai lệ giỗ vào rằm tháng 11 và mùng 5 tháng Giêng âm lịch. Hai ngày này đều liên quan đến các sự kiện lịch sử của Quang Trung. Thế nhưng, người dân Kiên Mỹ không dám công khai điều đó mà chỉ nói là "cúng cơm mới". Bài sớ thứ nhất đọc giữa thanh thiên bạch nhật là vái trời đất, hoàng thành, thổ địa; còn bài sớ thứ hai được đọc trong "điện thờ" là vái ba anh em Tây Sơn. Sự việc này diễn ra đến năm 1945 mới chấm dứt cùng với dấu chấm hết một trang sử đầy biến động của vương triều nhà Nguyễn. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp cùng với lệnh "tiêu thổ kháng chiến" đã biến ngôi đền ấy thành ngọn đuốc khổng lồ thắp sáng cả vùng Tây Sơn suốt trên 10 ngày trời! Nền nhà cũ của anh em Tây Sơn một lần nữa trở thành bình địa.

Trong những hiện vật liên quan đến nhà Tây Sơn còn lưu giữ đến ngày nay, có lẽ giá trị nhất là những gì thuộc về văn hóa phi vật thể chứ không hẳn là những hiện vật mang dấu ấn của lịch sử. Trống trận Quang Trung là một trong những văn hóa phi vật thể ấy. Sau này, hàng năm, cứ đúng vào dịp Tết cổ truyền, hàng vạn người lại đổ về Tây Sơn. Bao người hành hương về quê hương Nguyễn Huệ để được nghe âm hưởng hào hùng của trống trận Quang Trung, để được xem nhưng nam nữ thanh niên của đất Tây Sơn đi quyền, múa võ. Chị Võ Thị Thuận - người phụ nữ khá mảnh mai của đất Tây Sơn từng làm xao lòng hàng vạn khách thập phương hành hương về Kiên Mỹ qua đôi tay tài hoa và điệu nghệ của chị cùng 12 chiếc trống. Đoàn quân áo vải của người anh hùng đã bao phen xông trận và làm nên những chiến công lừng lẫy qua những âm thanh còn lại này đây. Ông Trần Đình Ký, Giám đốc bảo tàng Quang Trung, cho biết, chị Thuận là đời thứ 9 trong một gia đình có truyền thống "chơi" trống trận Quang Trung, kế nghiệp "nghề" này. Đây không chỉ đơn thuần là việc cầm dùi gõ vào mặt trống mà người "chơi" trống phải như một nghệ sĩ, biết phả vào những chiếc trống vô tri kia những cảm xúc của người chơi trống. Cùng với trống trận Quang Trung, "võ Tây Sơn" cũng được lưu truyền đến ngày nay. Xem các võ sinh của Bảo tàng Quang Trung đánh côn, những khúc gỗ bay vù vù trên những đôi tay rắn chắc của họ, dường như nghe tiếng vó ngựa của đoàn quân áo vải năm nào đang tiến quân ra đất Thăng Long để đuổi giặc ngoại xâm từ hơn hai trăm năm trước.

Được biết trong đoàn Hà Nội vào dự lễ hội kỷ niệm 215 năm đoàn quân Tây Sơn đại phá quân Thanh, 32 nghệ sĩ chèo Hà Nội, thay mặt cho nghệ thuật Hà Nội, sẽ biểu diễn cho bà con ở đất tuồng xem. Chương trình đậm màu sắc đồng bằng sông Hồng. Vì có nhiều đơn vị nghệ thuật tham dự, nên đêm hội 4 tết, nghệ sĩ Thủ đô cũng chỉ được góp có 12 phút. Sau đó, đoàn sẽ diễn tiếp nhiều buổi tại nhiều nơi, góp phần vui Xuân với bà con.

Theo tinh thần Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị "Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước", Hà Nội đã hợp tác về kinh tế - xã hội với nhiều địa phương như Tây Nguyên, Bắc miền Trung, Tây Bắc, đồng bằng Bắc Bộ... Trong chuyến đi Bình Định, phát huy hiệu quả hợp tác, Hà Nội sẽ bàn với lãnh đạo tỉnh Bình Định những việc có thể cùng làm như xây thư viện, trường học hay tu bổ di tích Quang Trung - Ngọc Hân...

C.T (Theo KT&ĐT)

-- Lu phan quoc hay coi chung ! (ahaha@yabo.com), January 24, 2004