Tra? loi Co^ LEHOANGUYEN . tai sao phai chong Cong-San? tai sao o*? VN khong duoc bau cu*? .V.V..greenspun.com : LUSENET : Vietnamese American Society : One Thread |
Thưa côlehoanguyen . Không hiểu vì sao mà N-V-Nam không gửi bài theo Post Answer đươc.Nên Ng-V-Nam đành phải gửi theo Post New Massage đến cô..Mong cô thông cảm. Cô đặt những câu hỏi như "Tai sao phai chong lai cong san ..tai sao nguoi dan viet nam khong duoc bau cu tong thong,chu tich nhu cac nuoc khac..neu cong san sup do o viet nam thi cac anh chi co ve xay dung lai dat nuoc khong ? . Nguyễn-Việt-Nam xin gửi đến cô bản dịch THẾ NÀO LÀ DÂN CHỦ ? ( Từ tiếng Anh sang tiêng Việt ) của Bs PHẠM-HỒNG-SƠN ở Hà-Nội & bài THÀNH CÔNG CỦA TUỔI TRẺ HẢI NGOẠI & TƯƠNG LAI DÂN CHỦ HOÁ VIỆT NAM với Prof. NGUYỄN XUÂN VINH .....Hy vọng những tài liệu này, là giải đáp cho những vấn đề cô thắc mắc..Chúc cô luôn an mạnh & gặp nhiều may mắn.. ======================================================================= THẾ NÀO LÀ DÂN CHỦ? Bản dịch của Phạm Hồng Sơn và Thư Lê Tác giả giữ bản quyền và chịu mọi trách nhiệm về bản dịch Xin kính tặng tất cả những người khao khát Tự do, Hòa bình và mưu cầu một Cuộc sống đầy đủ trên đất nước Việt nam. Dưới đây là bản dịch của Phạm Hồng Sơn từ tài liệu ”What is Democracy” trên Web của toà đại sứ Mỹ tại Việt Nam. Phạm Hồng Sơn là một thanh niên 33 tuổi sống tại Hà Nội. Tốt nghiệp đại học y khoa nhưng không hành nghề bác sĩ mà chuyển qua kinh doanh. Tốt nghiệp MBA trong chương trình huấn luyện của Trung tâm đào tạo Kinh doanh Pháp Việt. Phạm Hồng Sơn cũng đã tham dự năm khoá huấn luyện về thương mại và tiếp thị của các công ty Mỹ tại Việt Nam. Hiện làm giám đớc thương mại cho một công ty dược phẩm quốc tế đầu tư tại Việt Nam. Mục đích của Phạm Hồng Sơn khi dịch cuốn sách này là để giới thiệu dân chủ với thế hệ trẻ Việt Nam. Sau khi hoàn tất bản dịch, Phạm Hồng Sơn đã gửi tặng nhiều cấp lãnh đạo Việt Nam, kể cả ông Nông Đức Mạnh. Cử chỉ thân thiện này đã chỉ khiến Phạm Hồng Sơn được mời đến sở công an làm việc và được khuyên không nên tiếp tục nữa. Chúng tôi xin bày tỏ tấm lòng tri kỷ, tri ân với những người dám thể hiện sự yêu chuộng tự do và dân chủ đã mang lại nhiều gợi mở cho chúng tôi trong cuộc sống. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Đại sứ quán Hoa kỳ tại Việt nam đã giúp đỡ về tư liệu và thiện chí cho bản dịch này được hoàn thành. Vài dòng tâm sự: Những năm gần đây tại Việt nam chúng ta, từ “Dân chủ” đã xuất hiện trở lại trong một số nghị quyết, khẩu hiệu của đảng cộng sản, tuy nhiên vẫn thể hiện một cách dè dặt và trong dân chúng vẫn có gì đó e ngại khi đề cập. Điều này cũng tương tự như trước đây đối với các từ hoặc tập hợp từ “ khoán nông nghiệp”, “ buôn bán tư nhân”. Trong lĩnh vực kinh doanh hiện nay đã có rất nhiều giáo trình cơ sở về quản trị, giao tiếp, marketing mà phần lớn được soạn hoặc dịch hoặc nguyên bản từ các nước kinh tế tư bản phát triển nhất như Hoa kỳ, Pháp, Nhật bản, Canada,... giúp cho chúng ta tìm hiểu, học hỏi để thực hành kinh doanh thành công. Đó là một điều đáng mừng! Tuy nhiên, trong lĩnh vực xã hội và chính trị, hầu như chưa có sự trao đổi tương tự. Chúng tôi thiển nghĩ, một đất nước phát triển, phải là một đất nước phát triển cả về kinh tế và tư tưởng cũng như một con người không thể chỉ chú ý đến việc bồi bổ thể lực cơ bắp mà quên đi phát triển tinh thần, trí tuệ. Mà để phát triển tinh thần, trí tuệ thì không có con đường nào khác tốt hơn là để con người đó được tiếp xúc, trao đổi, va chạm với xã hội xung quanh trong đó có các cá thể khác và thiên nhiên rộng lớn. Trên tinh thần đó, chúng tôi đã cố gắng hoàn thành sớm bản dịch “ What is Democracy? “ từ trang web của đại sứ quán Hoa kỳ tại Việt nam, với sự nóng lòng của chính bản thân chúng tôi và hy vọng cũng là mong đợi của quí vị, như một kiến thức cơ sở tham khảo cho những người quan tâm tới vấn đề chính trị, xã hội của Việt nam. Mong muốn thì nhiều, nhưng hạn chế về kiến thức chính trị, luật pháp, cũng như ngôn ngữ Việt và Anh của chúng tôi, có thể sẽ dẫn đến một số sai sót ngoài ý muốn hoặc chưa làm vừa lòng quí vị, mong quí vị hết sức thông cảm và chúng tôi mong đón nhận sự chỉ bảo, góp ý. Cuối cùng, chúng tôi xin chân thành cảm ơn quí vị đã lưu tâm tới bản dịch này và chúc quí vị sức khỏe, hạnh phúc. Hà nội, ngày 04/02/2002 Phạm Hồng SơnMọi ý kiến xin gửi về: Phạm Hồng Sơn 72B Thụy Khuê - Tây hồ - Hà nội ĐT: 847 35 83; 0903 21 3776 E-mail: sonhqv@hn.vnn.vn =============================== Mục Lục LỜI GIỚI THIỆU 5 ĐỊNH NGHĨA DÂN CHỦ 6 CHÍNH PHỦ CỦA DÂN 6 NGUYÊN TẮC ĐA SỐ VÀ CÁC QUYỀN THIỂU SỐ 6 XÃ HỘI DÂN CHỦ 7 CÁC CỘT TRỤ CỦA NỀN DÂN CHỦ 7 CÁC QUYỀN CON NGƯỜI 8 CÁC QUYỀN KHÔNG THỂ CHUYỂN NHƯỢNG 8 NGÔN LUẬN 8 TỰ DO VÀ NIỀM TIN 9 QUYỀN CÔNG DÂN: QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM 9 CÁC QUYỀN CON NGƯỜI VÀ CÁC MỤC TIÊU CHÍNH TRỊ 10 CÁC QUYỀN CƠ BẢN CỦA CON NGƯỜI 11 NGUYÊN TẮC CỦA LUẬT PHÁP 12 SỰ BÌNH ĐẲNG VÀ LUẬT PHÁP 12 THỰC THI ĐÚNG CÁCH 12 CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN ĐỂ THỰC THI LUẬT ĐÚNG CÁCH TRONG MỘT THỂ CHẾ DÂN CHỦ 12 HIẾN PHÁP 13 BẦU CỬ 14 MẤU CHỐT CỦA BẦU CỬ 14 THẾ NÀO LÀ BẦU CỬ DÂN CHỦ? 14 ĐẠO ĐỨC DÂN CHỦ VÀ PHE ĐỐI LẬP TRUNG THÀNH 15 VĂN HÓA DÂN CHỦ 16 MỘT NỀN VĂN HÓA CỦA CÔNG DÂN 16 DÂN CHỦ VÀ GIÁO DỤC 16 XUNG ĐỘT, THỎA HIỆP, ĐỒNG THUẬN 16 CHÍNH PHỦ DÂN CHỦ 18 DÂN CHỦ VÀ QUYỀN LỰC 18 KIỂM TRA VÀ CÂN BẰNG 18 THỦ TƯỚNG VÀ TỔNG THỐNG 19 NHỮNG NGƯỜI ĐẠI DIỆN 19 NGHỊ VIỆN VÀ TỔNG THỐNG 20 CHÍNH TRỊ, KINH TẾ VÀ ĐA NGUYÊN 21 SỰ THAM GIA HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI 21 HOẠT ĐỘNG BỎ PHIẾU 21 CÁC ĐẢNG CHÍNH TRỊ 22 PHẢN ĐỐI 22 CÁC PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN 22 DÂN CHỦ VÀ KINH TẾ 23 TIẾNG NÓI 24 CHÚ THÍCH CỦA NGƯỜI DỊCH 25
LỜI GIỚI THIỆU Chúng ta đang sống trong một thời kỳ mà tiếng gọi cho tự do và dân chủ đang vang lên trên khắp địa cầu. Đông Âu vừa vứt bỏ các chính phủ chuyên chế tồn tại gần nửa thế kỷ và các nước cộng hòa trong khối Xô-viết cũ cũng đang tranh đấu để thay thế chế độ cộng sản tồn tại gần 75 năm bằng một trật tự dân chủ mới- cái mà trước đây có thể họ chưa bao giờ trải qua. Tuy nhiên, bi kịch xảy ra xung quanh các thay đổi đáng kinh ngạc trong hệ thống chính trị tại châu Âu đang phủ một bóng đen lên viễn cảnh tươi sáng mà dân chủ hứa sẽ đem lại - chính sự hứa hẹn này đang liên kết và huy động sức mạnh của mọi người trên khắp thế giới. Nam Mỹ và Bắc Mỹ hiện nay thực sự đang là một bán cầu của dân chủ; châu Phi đang trải qua một kỷ nguyên vô tiền của cải cách dân chủ và các thể chế dân chủ mới và năng động hiện đang bén rễ tại châu Á. Hiện tượng toàn cầu này đang làm cho những người hoài nghi phải suy nghĩ lại, những người hoài nghi cho rằng dân chủ tự do hiện đại chỉ là một sản phẩm nhân tạo độc nhất của phương Tây và không thể tái tạo thành công được ở các nền văn hóa không phải phương Tây. Trong một thế giới mà dân chủ đã được thực thi ở nhiều dân tộc khác nhau như Nhật bản, Italia và Vênezuêla, các định chế dân chủ có thể lên tiếng một cách chính thức cho các khát vọng mang tính nhân loại toàn cầu về tự do và tự quản. Làn sóng dâng trào mạnh mẽ vì tự do trong suốt thập kỷ qua đã đảm bảo cho sự thành công tối hậu của nó. Chester E. Finn, Jr.- giáo sư về chính sách giáo dục và cộng đồng thuộc trường đại học Vanderbilt và là giám đốc của Tổ chức giáo dục xuất sắc ( Educational Excellence Network), đã phát biểu trước một nhóm các nhà giáo dục và các thành viên chính phủ tại Managua, Nicaragua:” Con người tự nhiên đã ưa thích tự do hơn áp bức, giả dụ điều đó có thể thực sự được mang lại, thì điều đó không có nghĩa là các hệ thống chính trị dân chủ có thể được xây dựng nên và được duy trì bằng sự mong đợi. Ngược lại, các ý tưởng dân chủ luôn tồn tại nhưng việc thực hiện dân chủ lại lệ thuộc vào rất nhiều yếu tố.” Ngày nay, các giá trị dân chủ có thể đang được xem lại, nhưng được xem lại theo suốt quá trình lịch sử lâu dài của loài người, từ cuộc cách mạng Pháp cuối thế kỷ 18 cho tới sự xuất hiện của các chế độ một đảng vào giữa thế kỷ 20, phần lớn các thể chế dân chủ còn ít và tồn tại không lâu. Thực tế này không làm cho chúng ta bi quan hay thất vọng, mà ngược lại đó là sự thách thức chúng ta phải vượt qua. Trong khi các khát vọng tự do là điều tự nhiên bẩm sinh của con người thì việc thực hiện dân chủ lại đòi hỏi phải được giáo dục và huấn luyện. Liệu bản lề của lịch sử có còn tiếp tục mở các cánh cửa của tự do nữa không? điều này phụ thuộc vào sự quyết tâm cống hiến và sự khôn ngoan tập thể của chính bản thân người dân chứ không dựa trên bất kỳ qui luật nào của lịch sử và chắc chắn cũng không dựa trên lòng nhân từ được mong mỏi từ các nhà lãnh đạo độc đoán. Khác với một số nhận thức, một xã hội dân chủ lành mạnh không chỉ đơn giản là một đấu trường cho các cá nhân theo đuổi các mục đích của cá nhân họ. Dân chủ sẽ chỉ được thực hiện khi dân chủ là mong muốn của các công dân có quyết tâm sử dụng quyền tự do mà họ vất vả mới giành được để tham gia vào đời sống của xã hội - góp tiếng nói của họ vào các tranh luận tập thể, bầu ra các vị đại diện có trách nhiệm đối với các hành động của họ và chấp nhận đòi hỏi sự dung hòa và thỏa hiệp trong đời sống công cộng. Các công dân của nền dân chủ được tận hưởng quyền tự do cá nhân, nhưng họ cũng phải chia sẻ trách nhiệm cùng mọi người khác xây dựng một tương lai trong đó các giá trị cơ bản của tự do và tự quản vẫn tiếp tục được theo đuổi. ĐỊNH NGHĨA DÂN CHỦ CHÍNH PHỦ CỦA DÂN Dân chủ có thể là một từ quen thuộc với nhiều người, nhưng nó là một khái niệm vẫn bị hiểu sai và sử dụng sai khi các chế độ chuyên chính và các chính thể quân sự độc tài lợi dụng để kêu gọi sự ủng hộ của quần chúng bằng các nhãn hiệu dân chủ giả hiệu cưỡng ép.Tuy thế, sức mạnh của tư tưởng dân chủ cũng đã tạo nên những biểu hiện sâu sắc nhất và nhanh chóng nhất trong lịch sử của ý chí và trí tuệ con người: từ Pericle(1) thời Aten cổ đại tới Vaclav Havel(2) ở cộng hòa Séc hiện đại, từ Tuyên ngôn độc lập của Thomas Jefferson năm 1776 tới các bài diễn văn của Andrei Sakharov(3) năm 1989. Theo định nghĩa trong từ điển, dân chủ “là chính phủ được thành lập bởi nhân dân trong đó quyền lực tối cao được trao cho nhân dân và được thực hiện bởi nhân dân hoặc bởi các đại diện được bầu ra từ một hệ thống bầu cử tự do”. Theo Abrham Lincoln, dân chủ là một chính phủ “của dân, do dân và vì dân”. Tự do và dân chủ thường hay được sử dụng thay lẫn nhau nhưng hai từ này không đồng nghĩa với nhau. Dân chủ thực tế là một tập hợp những tư tưởng và nguyên tắc về tự do và cũng bao gồm một tập hợp các thông lệ và các thủ tục đã được đúc kết lại từ quá trình lâu dài, thường không bằng phẳng, của lịch sử. Một cách ngắn gọn, dân chủ là sự thể chế hóa sự tự do. Trên cơ sở này chúng ta có thể định rõ được các nguyên tắc cơ bản đã được thử thách qua thời gian đối với một chính phủ lập hiến, vấn đề nhân quyền, vấn đề bình đẳng trước pháp luật mà bất cứ một xã hội nào được gọi là dân chủ theo đúng nghĩa của nó cũng cần phải có. Các thể chế dân chủ được phân ra hai loại cơ bản: trực tiếp và đại diện. Trong nền dân chủ trực tiếp, mọi công dân, không cần thông qua trung gian là các đại diện được bầu hay chỉ định, có thể tham gia vào quá trình tạo nên các quyết định cho các vấn đề xã hội/công cộng. Một hệ thống như thế rõ ràng chỉ có thể thực hiện được với một số ít người- ví dụ:trong một tổ chức cộng đồng hay một hội đồng bộ lạc nào đó hay một đơn vị địa phương của một liên đoàn lao động khi mà các thành viên có thể gặp gỡ nhau trong một phòng họp để bàn bạc, thảo luận các vấn đề và đi tới quyết định bằng sự đồng thuận hoặc theo nguyên tắc biểu quyết theo đa số. Những người Aten cổ đại, là thể chế dân chủ đầu tiên, đã thực hiện kiểu dân chủ trực tiếp với một hội đồng bao gồm số lượng thành viên chỉ tới 5000 đến 6000 - có thể đây là số lượng tối đa để có thể tập hợp được ở một địa điểm và thực hiện sự dân chủ trực tiếp. Xã hội hiện đại, với kích thước và tính phức tạp rất lớn của nó, ít có cơ hội cho loại dân chủ trực tiếp. Ngay như ở vùng đông bắc Hoa kỳ, cuộc họp thị trấn New England đã thành một truyền thống thiêng liêng, thì hiện nay các cộng đồng đã phát triển lớn tới mức không thể tập hợp được tất cả các cư dân ở một nơi để tiến hành bầu, biểu quyết trực tiếp cho các vấn đề có tác động tới cuộc sống của chính họ. Ngày nay hình thức dân chủ phổ biến nhất, dù là một thị trấn 50.000 người hay một dân tộc trên 50 triệu người, là hình thức dân chủ đại diện: trong đó các công dân bầu ra các công chức là những người đưa ra các quyết định chính trị, xây dựng luật và quản lý các chương trình vì lợi ích công cộng. Nhân danh nhân dân, các công chức đó phải cân nhắc kỹ càng các vấn đề công cộng phức tạp theo một quá trình có tính hệ thống và tính trí tuệ, quá trình này đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, sức lực và vật chất mà thường không thể thực hiện được đối với một số đông các công dân đơn lẻ. Có nhiều cách rất khác nhau để bầu ra các vị công chức. Ví dụ, ở mức độ quốc gia, các nhà lập pháp có thể được chọn lựa từ các bang mà mỗi bang bầu một đại diện ứng cử duy nhất. Theo một cách khác gọi là hệ thống đại diện theo tỷ lệ, mỗi đảng chính trị được đại diện trong cơ quan lập pháp theo tỷ lệ đạt được trong tổng bầu cử quốc gia. Bầu cử tại tỉnh hay địa phương cũng có thể theo mẫu như mức độ quốc gia hoặc bằng cách thân tình hơn thông qua sự đồng thuận của các nhóm thay cho bầu cử. Dù được bầu theo cách nào thì các vị công chức trong nền dân chủ đại diện cũng phải hoạt động và làm việc nhân danh nhân dân và luôn phải chịu trách nhiệm cho các hành động của họ trước nhân dân.
-- Nguyen-Viet-Nam (tosu_cs@yahoo.com), December 05, 2003
Cam on anh Nguyen-Viet-Nam nhieu lam.Cang ngay em cang hieu duoc nhieu van de.Em co y kien nhu the nay:doc 1 so bai tren forum thay moi nguoi chui bay qua.theo em muon gioi tre trong nuoc tin cac anh chi thi duong loi dau tranh phai on hoa hon.Men
-- lehoanguyen (timi@yahoo.com), December 05, 2003.
Hahaha, hom nay vui qua troi ! The thao VN doat toi 09 HCV roi. Toan dan VN ai cung vui mung truoc thanh tich cua the thao nuoc nha. Dieu nay chung to VN ngay cang phat trien trong moi linh vuc : kinh te, van hoa xa hoi, the thao, ... Thanh qua cach mang dang duoc the hien ngay cang ro ret. VN da chung to cho quoc te thay rang chung ta da va dang hoa minh trong su phat trien chung cua the gioi. Ai ai cung hieu dieu do. Chi co nhung ke ngu si, cuong loan chong pha que huong, nhung ke dan don dang co tinh nham mat lam ngo moi khong nhan ra dieu do. Lu ngu dot, chung may khong nhan ra rang chung may dang ngay cang bi co lap trong vung bun thu han hay sao. Hay mau thuc tinh di cac con a. Ha ha ha ...
-- Vn vo dich, lu phan dong bu cac ! (hoanhovn@seagames.com), December 06, 2003.
Ha ha bây giá» việt cá»™ng má»›i biết, niá»m thÃch thú khi tham gia các cuá»™c tranh tà i quốc tế , tá»™i tháºt , riêng Tôi thì không khoái seas game cho lắm vì so vá»›i hockey nó chán là m sao ấy ,so vá»›i world cup thì nó tệ hÆ¡n nhiá»u xem đá banh thÆ°á»ng ngà y trên TV còn dzui hÆ¡nđã váºy còn bá»™ phim Matrix chÆ°a coi hết nữa bõ thì giá» coi SARS GAME là m gì hỡ trá»i ,
- hãy Ä‘á»… cho mấy thằng má»i răng Ä‘en mã tấu cã Ä‘á»i không có gì coi ngồi coi cho đã Ä‘i -
-- cay huong (cayhuong@vietcong.ngu), December 06, 2003.
THE NAO LA DAN CHU.. TIEP THEO.. NGUYÊN TẮC ÄA Sá» VÀ CÃC QUYỀN THIỂU Sá»Các thể chế dân chủ là các hệ thống trong đó má»i công dân được tá»± do Ä‘Æ°a ra các quyết định chÃnh trị theo nguyên tắc Ä‘a số. NhÆ°ng nguyên tắc Ä‘a số cÅ©ng chÆ°a phải là dân chủ: và dụ, không ai có thể gá»i má»™t hệ thống nà o đó là công bằng hoặc bình đẳng nếu hệ thống đó chấp nháºn cho 51% dân số Ä‘Ã n áp 49% dân số còn lại vá»›i nhân danh Ä‘a số cả. Trong má»™t xã há»™i dân chủ, nguyên tắc Ä‘a số phải được rà ng buá»™c vá»›i sá»± đảm bảo cho các quyá»n con ngÆ°á»i của cá nhân, các quyá»n nà y, đổi lại, lại đóng vai trò bảo vệ quyá»n lợi cho bên thiểu số dù đó là dân tá»™c Ãt ngÆ°á»i, nhóm tôn giáo hay chÃnh trị hoặc chỉ Ä‘Æ¡n giản là những ngÆ°á»i thua cuá»™c trong tranh luáºn vá» má»™t vấn Ä‘á» láºp pháp nà o đó. Các quyá»n của thiểu số không phụ thuá»™c và o ý nguyện của bên Ä‘a số và cÅ©ng không thể bị loại bá» bởi biểu quyết Ä‘a số. Các quyá»n lợi của thiểu số được bảo vệ bởi vì các luáºt dân chủ và các định chế của nó bảo vệ quyá»n lợi cho má»i công dân. Diane Ravitch, nhà nghiên cứu, tác giả và là cá»±u trợ lý cho bá»™ trưởng giáo dục Hoa kỳ đã viết trong má»™t bản tham luáºn cho há»™i thảo giáo dục tại Ba lan:†khi má»™t thể chế dân chủ kiểu đại diện hoạt Ä‘á»™ng đúng theo hiến pháp mà hiến pháp đó có qui định giá»›i hạn cho quyá»n lá»±c của chÃnh phủ đồng thá»i đảm bảo các quyá»n cÆ¡ bản cho má»i công dân, thì chÃnh phủ đó gá»i là ná»n dân chủ láºp hiến. Trong má»™t xã há»™i nhÆ° thế, các nguyên tắc Ä‘a số và các quyá»n thiểu số được bảo vệ bởi luáºt và thông qua sá»± thể chế hóa các Ä‘iá»u luáºtâ€. Äây chÃnh là các thà nh phần cÆ¡ bản cho má»i thể chế dân chủ hiện đại cho dù nó có thể thay đổi theo hoà n cảnh lịch sá», văn hóa hay kinh tế. Mặc dù có nhiá»u sá»± khác biệt rất lá»›n giữa các dân tá»™c và xã há»™i, các yếu tố cÆ¡ bản nhÆ° chÃnh phủ láºp hiến, nguyên tắc Ä‘a số kết hợp vá»›i quyá»n thiểu số, quyá»n cá nhân và nguyên tắc tuân theo luáºt Ä‘á»u có thể tìm thấy ở CanaÄ‘a và Côxtarica, Pháp và Bốtsoana, Nháºt bản và Ấn Ä‘á»™.
Xà HỘI DÂN CHỦ Dân chủ không chỉ là má»™t táºp hợp các Ä‘iá»u luáºt hợp hiến và các thủ tục để xác định cách thức hoạt Ä‘á»™ng cho chÃnh phủ. Trong má»™t thể chế dân chủ, chÃnh phủ chỉ là má»™t thà nh phần cùng tồn tại trong má»™t kết cấu xã há»™i bao gồm rất nhiá»u các định chế khác nhau, các đảng chÃnh trị, các tổ chức và các hiệp há»™i. TÃnh chất Ä‘a dạng nà y được gá»i là đa nguyên và thể chế dân chủ đó qui định sá»± tồn tại, tÃnh pháp lý hay quyá»n lá»±c của cáùc tổ chức và các định chế khác trong má»™t xã há»™i dân chủ không phụ thuá»™c và o chÃnh phủ. Trong má»™t xã há»™i dân chủ luôn có hà ng ngà n các tổ chức tÆ° nhân hoạt Ä‘á»™ng ở mức Ä‘á»™ địa phÆ°Æ¡ng hay quốc gia. Rất nhiá»u trong số tổ chức đó đóng vai trò trung gian giữa các cá nhân và các định chế của chÃnh phủ hay các tổ chức xã há»™i phức tạp khác mà há» cÅ©ng là má»™t thà nh phần, hoặc thá»±c hiện các vai trò, nhiệm vụ mà chÃnh phủ không được giao và tạo cÆ¡ há»™i cho các cá nhân thá»±c hiện quyá»n và trách nhiệm của mình vá»›i tÆ° cách là công dân của má»™t thể chế dân chủ. Các nhóm nà y thể hiện quyá»n lợi cho các thà nh viên của há» theo rất nhiá»u cách: ủng há»™ các ứng cá» viên và o các vị trà trong các cÆ¡ quan công quyá»n, tranh luáºn các vấn Ä‘á», và cố gắng tạo ảnh hưởng lên các quyết định chÃnh trị. Chỉ thông qua các nhóm nhÆ° thế, các cá nhân má»›i có được con Ä‘Æ°á»ng để tham gia má»™t cách có ý nghÄ©a và o cả chÃnh phủ và các cá»™ng đồng của chÃnh há». Có rất nhiá»u và dụ cho các nhóm nhÆ° thế: các tổ chức nhân đạo và nhà thá», các nhóm môi trÆ°á»ng và thân hữu, các tổ chức kinh doanh và các liên Ä‘oà n lao Ä‘á»™ng. Trong má»™t xã há»™i Ä‘á»™c Ä‘oán, các tổ chức nhÆ° thế bị kiểm soát, phải có giấy phép hoạt Ä‘á»™ng và bị theo rõi hoặc phải chịu trách nhiệm đối vá»›i chÃnh phủ. Trong má»™t thể chế dân chủ, quyá»n lá»±c của chÃnh phủ được xác định rõ rà ng và bị giá»›i hạn chặt chẽ bởi luáºt. Và kết quả là các tổ chức tÆ° nhân nhÆ° thế được tá»± do, không bị chÃnh phủ kiểm soát; mà ngược lại, rất nhiá»u các tổ chức đó váºn Ä‘á»™ng chÃnh phủ và tìm cách là m nâng cao trách nhiệm của chÃnh phủ đối vá»›i các hà nh Ä‘á»™ng của chÃnh phủ. Má»™t số tổ chức khác quan tâm tá»›i các vấn Ä‘á» nghệ thuáºt, thá»±c hiện đức tin tôn giáo, nghiên cứu há»c thuáºt hoặc các vấn Ä‘á» khác có thể có tiếp xúc Ãt hay hoà n toà n không vá»›i chÃnh phủ. Trong má»™t vÆ°Æ¡ng quốc riêng tÆ° sôi nổi của thể chế dân chủ nhÆ° thế, các công dân Ä‘á»u có má»i khả năng tá»± do và trách nhiệm đối vá»›i vấn Ä‘á» tá»± quản lý - không bị sức ép của bất kỳ bà n tay quyá»n lá»±c nà o của nhà nÆ°á»›c.
CÃC CỘT TRỤ CỦA NỀN DÂN CHỦ · · Quyá»n tối cao của nhân dân. · · ChÃnh phủ thà nh láºp dá»±a trên sá»± nhất trà của ngÆ°á»i dân. · · Nguyên tắc Ä‘a số. · · Các quyá»n thiểu số. · · Äảm bảo các quyá»n cÆ¡ bản của con ngÆ°á»i. · · Bầu cá» tá»± do và công bằng. · · Bình đẳng trÆ°á»›c pháp luáºt. · · Thá»±c hiện đúng luáºt. · · Hiến pháp đặt ra các giá»›i hạn quyá»n lá»±c đối vá»›i chÃnh phủ. · · Äa nguyên vá» chÃnh trị, kinh tế và xã há»™i. · · Thúc đẩy các giá trị của dung hòa, thá»±c dụng, hợp tác và thá»a hiệp.
CÃC QUYỀN CON NGƯỜI
CÃC QUYỀN KHÔNG THỂ CHUYỂN NHƯỢNG Chúng ta coi những sá»± tháºt sau đây là hiển nhiên: má»i con ngÆ°á»i được sinh ra Ä‘á»u bình đẳng, hỠđã được tạo hóa ban cho má»™t số quyá»n không thể chuyển nhượng được, trong đó có quyá»n sống, quyá»n tá»± do và quyá»n được theo Ä‘uổi hạnh phúc. Äể bảo đảm cho các quyá»n đó, các chÃnh phủ được thiết láºp nên vá»›i quyá»n lá»±c chÃnh đáng dá»±a trên sá»± nhất trà của những ngÆ°á»i bị quản lý ( ngÆ°á»i dân). Trong những lá»i đáng ghi nhá»› nà y của bản Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp Hoa kỳ, Thomas Jefferson đã Ä‘Æ°a ra má»™t nguyên tắc cÆ¡ bản là m cÆ¡ sở cho sá»± thà nh láºp chÃnh phủ dân chủ. Các chÃnh phủ trong thể chế dân chủ không ban phát các quyá»n tá»± do cÆ¡ bản mà Jefferson đã nêu, mà chÃnh các chÃnh phủ đó được láºp ra để bảo vệ các quyá»n tá»± do đó - các quyá»n mà má»i con ngÆ°á»i cá nhân hiển nhiên có do sá»± tồn tại của cá nhân đó.
Theo quan Ä‘iểm của các nhà triết há»c ánh sáng của thế ká»· 17 và 18 thì các quyá»n không thể chuyển nhượng được là các quyá»n tá»± nhiên do Tạo hóa ban cho há». Các quyá»n nà y không bị phá hủy khi xã há»™i dân sá»± được thiết láºp và không má»™t xã há»™i hay má»™t chÃnh phủ nà o có thể xóa bá» hoặc “ chuyển nhượng†chúng. Các quyá»n không thể chuyển nhượng bao gồm các quyá»n tá»± do ngôn luáºn và thể hiện, tá»± do tÃn ngưỡng và nháºn thức, tá»± do há»™i há»p và quyá»n được bảo há»™ bình đẳng trÆ°á»›c pháp luáºt. Tuy nhiên, đây chÆ°a phải là bản liệt kê đầy đủ các quyá»n mà các công dân có được trong má»™t ná»n dân chủ. Các xã há»™i dân chủ đồng thá»i thừa nháºn các quyá»n dân sá»± nhÆ° quyá»n được xét xá» công bằng, và còn láºp nên các quyá»n chủ chốt mà bất kỳ chÃnh phủ dân chủ nà o cÅ©ng phải duy trì. Vì các quyá»n nà y tồn tại không phụ thuá»™c và o chÃnh phủ, do đó chúng không thể bị luáºt pháp bãi bá» cÅ©ng nhÆ° không phụ thuá»™c và o ý muốn nhất thá»i của Ä‘a số cá» tri nà o đó. Và dụ nhÆ° Ä‘iá»u bổ xung đầu tiên của Hiến pháp Hoa kỳ không Ä‘Æ°a ra quyá»n tá»± do tÃn ngưỡng hay tá»± to báo chà cho dân chúng. Äiá»u bổ xung đó nghiêm cấm quốc há»™i thông qua các luáºt vi phạm tá»›i tá»± do ngôn lụân, tá»± do tÃn ngưỡng và quyá»n há»™i há»p ôn hòa. Nhà sá» há»c, Leonard Levy đã phát biểu:“ Các cá nhân có thể trở nên tá»± do khi chÃnh phủ của há» không tá»± do .“ Các ná»™i dung chi tiết và các thủ tục của luáºt pháp liên quan tá»›i quyá»n con ngÆ°á»i cần phải thay đổi tùy theo xã há»™i, nhÆ°ng tất cả các ná»n dân chủ Ä‘á»u được giao trá»ng trách trong việc xây dá»±ng má»™t cấu trúc xã há»™i láºp hiến, láºp pháp để bảo đảm cho các quyá»n con ngÆ°á»i đó.
NGÔN LUẬN Tá»± do ngôn luáºn và thể hiện là huyết mạch của bất kỳ xã há»™i dân chủ nà o. Tranh luáºn, bá» phiếu, há»™i há»p và phản kháng, thá» phụng và bảo đảm công lý cho má»i ngÆ°á»i - tất cả những Ä‘iá»u nà y có được Ä‘á»u dá»±a trên sá»± tá»± do và thông suốt của ngôn luáºn và thông tin. Patrick Wilson, ngÆ°á»i CanaÄ‘a, sáng láºp ra chÆ°Æ¡ng trình truyá»n hình Äấu tranh cho Dân chủ đã quan sát thấy:†Dân chủ là trao đổi thông tin: má»i ngÆ°á»i trao đổi vá»›i ngÆ°á»i khác vá» các vấn Ä‘á» chung của há» và gây dá»±ng nên má»™t số pháºn chung. TrÆ°á»›c khi con ngÆ°á»i tá»± quản được mình thì há» cần phải được tá»± do để tá»± thể hiện mình đã.†Các công dân trong thể chế dân chủ được sống vá»›i má»™t niá»m tin chắc chắn là thông qua trao đổi cởi mở vá» các tÆ° tưởng và quan Ä‘iểm, chân lý và sá»± tháºt sẽ được tìm thấy để chiến thắng sai lầm hay dối trá, đồng thá»i các quan Ä‘iểm hay các tÆ° tưởng khác sẽ được nháºn biết giá trị rõ hÆ¡n, các vấn Ä‘á» thá»a hiệp cÅ©ng được xác định rõ rà ng và khi đó con Ä‘Æ°á»ng dẫn tá»›i tiến bá»™, phát triển sẽ được khai thông. Sá»± cởi mở trong trao đổi cà ng lá»›n thì kết quả cà ng tốt đẹp. Nhà bình luáºn ngÆ°á»i Mỹ F.B White đã diá»…n tả Ä‘iá»u đó theo cách sau:†Báo chà trong đất nÆ°á»›c tá»± do của chúng ta được tin cáºy và hữu Ãch cho má»i ngÆ°á»i không phải vì nó có đặc Ä‘iểm tốt đẹp nà o đó mà chÃnh vì sá»± Ä‘a dạng rất lá»›n của nó. Chừng nà o cà ng có nhiá»u chủ thể, má»—i chủ thể Ä‘á»u theo Ä‘uổi má»™t sá»± tháºt riêng của há» thì chúng ta - những ngÆ°á»i dân cà ng có cÆ¡ há»™i đạt tá»›i chân lý và má»i vấn Ä‘á» luôn được sáng tá». Äó là sá»± an toà n của số đông.†Trái hẳn vá»›i các chế Ä‘á»™ Ä‘á»™c tà i, các chÃnh phủ dân chủ không kiểm soát, ra lệnh hay đánh giá ná»™i dung của ngôn luáºn viết hoặc nói. Thể chế dân chủ dá»±a trên các công dân có há»c vấn và hiểu biết mà khả năng tiếp cáºn của hỠđối vá»›i thông tin cà ng lá»›n thì cà ng là m cho há» có nhiá»u khả năng tham gia đầy đủ hÆ¡n và o các hoạt Ä‘á»™ng xã há»™i. Sá»± dốt nát sinh ra sá»± thá» Æ¡. Thể chế dân chủ đạt được thịnh vượng dá»±a trên sức mạnh của các công dân luôn được tắm trong các dòng tÆ° tưởng, dữ kiện, ý kiến và sá»± xét Ä‘oán má»™t cách tá»± do. NhÆ°ng chÃnh phủ nên là m gì trong trÆ°á»ng hợp các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin hoặc má»™t số tổ chức khác lạm dụng quyá»n tá»± do ngôn luáºn để tạo ra các thông tin mà theo Ä‘a số là không đúng sá»± tháºt, phản cảm, vô trách nhiệm hoặc Ä‘Æ¡n giản chỉ là khó chấp nháºn? Nói chung, câu trả lá»i sẽ là : không là m gì cả! Ä‘Æ¡n giản chỉ là : công việc của chÃnh phủ không phải để xá» lý những vấn Ä‘á» nhÆ° thế. Nói chung, phÆ°Æ¡ng thuốc cho tá»± do ngôn luáºn chÃnh là ngôn luáºn tá»± do hÆ¡n. Äiá»u nà y có vẻ nghịch lý, nhÆ°ng nhân danh ngôn luáºn tá»± do, thể chế dân chủ đôi khi phải bảo vệ quyá»n của các cá nhân và các tổ chức khi há» tá»± cho rằng các chÃnh sách phi dân chủ Ä‘ang Ä‘Ã n áp ngôn luáºn tá»± do. Các công dân của xã há»™i dân chủ bảo vệ các quyá»n nà y vá»›i má»™t niá»m tin tưởng là sá»± tranh luáºn cởi mở cuối cùng sẽ dẫn tá»›i sá»± tháºt lá»›n hÆ¡n và các hà nh Ä‘á»™ng của dân chúng sẽ khôn ngoan hÆ¡n so vá»›i khi ngôn luáºn hay sá»± bất đồng bị bóp nghẹt.
HÆ¡n thế nữa, lý do cần phải có ngôn luáºn tá»± do còn ở chá»— sá»± Ä‘Ã n áp ngôn luáºn tá»± do mà ta thấy đối vá»›i ai đó hôm nay sẽ có khả năng là mối Ä‘e dá»a tá»›i ngôn luáºn tá»± do của chÃnh chúng ta và o ngà y mai. Má»™t trong những biện luáºn kinh Ä‘iển cho quan Ä‘iểm nà y là của nhà triết há»c ngÆ°á»i Anh John Stuart Mill, ông đã chỉ ra từ năm 1859 trong luáºn văn “ Bà n vá» Tá»± do†rằng toà n dân bị tổn hại khi ngôn luáºn bị Ä‘Ã n áp. “ Nếu dÆ° luáºn là đúng, há» bị tÆ°á»›c Ä‘oạt mất cÆ¡ há»™i chuyển sá»± nhầm lẫn thà nh sá»± tháºt, nếu dÆ° luáºn là sai, há» mất cÆ¡ há»™i để có được nháºn thức rõ rà ng hÆ¡n và mất cÆ¡ há»™i nhìn nháºn sá»± tháºt sâu sắc hÆ¡n khi được đối chiếu vá»›i sai lầm.†Hệ quả của tá»± do ngôn luáºn là quyá»n của nhân dân được nhóm há»p và đòi há»i má»™t cách ôn hòa chÃnh phủ phải lắng nghe những mối bất bình của há». Không có quyá»n há»™i há»p, không có quyá»n được lắng nghe, khi đó tá»± do ngôn luáºn không còn giá trị nữa. Do đó, tá»± do ngôn luáºn coi nhÆ° là vô nghÄ©a nếu không được gắn bó máºt thiết vá»›i quyá»n há»™i há»p, phản kháng và quyá»n đòi há»i thay đổi. Các chÃnh phủ dân chủ có thể qui định má»™t cách hợp pháp vá» thá»i gian và địa Ä‘iểm của các cuá»™c táºp hợp và tuần hà nh chÃnh trị để duy trì hòa bình, nhÆ°ng há» cÅ©ng không thể sá» dụng quyá»n lá»±c để Ä‘Ã n áp sá»± phản kháng hoặc ngăn cản các nhóm, các tổ chức phản đối lên tiếng cho công luáºn nghe rõ.
Tá»° DO VÀ NIỀM TIN Tá»± do tÃn ngưỡng, hay nói rá»™ng hÆ¡n là tá»± do vá» nháºn thức có nghÄ©a là không ai bị đòi há»i phải tin theo má»™t tôn giáo hoặc má»™t niá»m tin nà o ngược lại vá»›i mong muốn của riêng há». HÆ¡n nữa, không ai bị trừng phạt hay ngược đãi bằng bất kỳ hình thức nà o chỉ vì há» chá»n lá»±a má»™t tôn giáo nà y chứ không phải tôn giáo khác, hoặc không chá»n lá»±a má»™t tôn giáo nà o cả. Nhà nÆ°á»›c dân chủ công nháºn niá»m tin tôn giáo của con ngÆ°á»i là vấn Ä‘á» hết sức riêng tÆ°. Theo má»™t nghÄ©a liên quan, tá»± do tôn giáo có nghÄ©a là không má»™t ngÆ°á»i nà o bị chÃnh phủ bắt buá»™c phải chấp nháºn má»™t nhà thá» hoặc má»™t niá»m tin chÃnh thức nà o cả. Trẻ em không bị bắt buá»™c phải theo há»c ở má»™t trÆ°á»ng tôn giáo và không má»™t ai bị đòi há»i phải tham dá»± các công việc tôn giáo, cầu nguyện hoặc tham gia và o các hoạt Ä‘á»™ng tôn giáo ngược vá»›i ý nguyện của há». Trải qua lịch sá» và truyá»n thống lâu Ä‘á»i, rất nhiá»u các quốc gia dân chủ đã thiết láºp má»™t cách chÃnh thống các nhà thá» hoặc tôn giáo vá»›i sá»± bảo trợ của nhà nÆ°á»›c. Tuy nhiên, Ä‘iá»u đó không là m giảm nhẹ trách nhiệm của các chÃnh phủ dân chủ trong vai trò bảo vệ tá»± do cho các cá nhân mà tÃn ngưỡng của há» khác vá»›i tôn giáo được khuyến khÃch má»™t cách chÃnh thống.
QUYỀN CÔNG DÂN: QUYỀN VÀ TRÃCH NHIỆM Các thể chế dân chủ dá»±a trên nguyên tắc là chÃnh phủ tồn tại để phục vụ nhân dân, còn nhân dân không tồn tại để phục vụ chÃnh phủ. Nói cách khác, nhân dân là các công dân của nhà nÆ°á»›c dân chủ chứ không phải là đối tượng của nhà nÆ°á»›c dân chủ. Khi nhà nÆ°á»›c bảo vệ những quyá»n của các công dân, thì đáp lại, các công dân cho nhà nÆ°á»›c lòng trung thà nh của há». DÆ°á»›i má»™t chế Ä‘á»™ Ä‘á»™c tà i, nhà nÆ°á»›c tồn tại nhÆ° má»™t thá»±c thể tách rá»i xã há»™i, đòi há»i lòng trung thà nh và sá»± phục vụ từ những ngÆ°á»i dân của há» mà không có má»™t bổn pháºn tÆ°Æ¡ng xứng nà o đối vá»›i dân chúng để đảm bảo có được sá»± nhất trà của ngÆ°á»i dân đối vá»›i các hà nh Ä‘á»™ng của há». Chẳng hạn, khi các công dân trong má»™t xã há»™i dân chủ Ä‘i bầu cá» là há» thá»±c thi quyá»n và trách nhiệm của hỠđể nhằm xác định ai sẽ là ngÆ°á»i thay mặt há» thá»±c hiện quản lý xã há»™i. Trái lại, trong má»™t nhà nÆ°á»›c Ä‘á»™c tà i, những hoạt Ä‘á»™ng bầu cá» chỉ nhằm hợp pháp hóa sá»± lá»±a chá»n đã định sẵn của chế Ä‘á»™. Sá»± bầu cá» trong má»™t xã há»™i nhÆ° thế không dÃnh lÃu gì tá»›i các quyá»n cÅ©ng nhÆ° trách nhiệm của các công dân, mà chỉ là má»™t sá»± bà y tá» cưỡng bức sá»± ủng há»™ của công chúng cho chÃnh phủ. TÆ°ng tá»±, các công dân trong má»™t xã há»™i dân chủ được táºn hưởng quyá»n tham dá»± và o các tổ chức không phụ thuá»™c và o chÃnh phủ và được tá»± do tham gia và o các hoạt Ä‘á»™ng của xã há»™i. Äồng thá»i há» cÅ©ng phải chấp nháºn nghÄ©a vụ nhÆ° quyá»n tham gia đó: Tá»± tìm hiểu và há»c há»i các vấn Ä‘á» nảy sinh, biết dung hòa khi xá» sá»± vá»›i những ngÆ°á»i có quan Ä‘iểm trái ngược, và biết thá»a hiệp khi cần thiết để đạt được thá»a thuáºn. Tuy nhiên, trong má»™t nhà nÆ°á»›c Ä‘á»™c tà i chỉ có rất Ãt hoặc không có các tổ chức hoặc các nhóm tình nguyện tÆ° nhân. Các tổ chức đó, nếu có, không đóng vai trò nhÆ° các phÆ°Æ¡ng tiện cho các cá nhân để tranh luáºn các vấn Ä‘á» hay thá»±c hiện các công việc riêng của há» mà há» chỉ phục vụ nhÆ° má»™t cánh tay của nhà nÆ°á»›c để bắt các đối tượng của nhà nÆ°á»›c phải phục tùng. Thá»±c hiện nghÄ©a vụ quân sá»± cho ta má»™t và dụ khác nhau và trái ngược nhau vá» quyá»n và trách nhiệm trong các xã há»™i dân chủ và phi dân chủ. Cả hai loại xã há»™i đó Ä‘á»u yêu cầu các thanh niên tham gia nghÄ©a vụ quân sá»± trong thá»i bình. Trong nhà nÆ°á»›c Ä‘á»™c tà i, sá»± bắt buá»™c nà y được áp đặt má»™t cách Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng. Trong nhà nÆ°á»›c dân chủ, thá»i hạn phục vụ trong quân Ä‘á»™i là má»™t nhiệm vụ mà các công dân phải thá»±c hiện thông qua luáºt của chÃnh phủ do chÃnh các công dân đó bầu ra. Trong má»i xã há»™i, việc thá»±c hiện nghÄ©a vụ quân sá»± thá»i bình có thể không được các cá nhân hoan nghênh. NhÆ°ng ngÆ°á»i lÃnh-công dân trong má»™t xã há»™i dân chủ thá»±c hiện nghÄ©a vụ đó vá»›i má»™t nháºn thức là há» Ä‘ang đảm nhiệm má»™t bổn pháºn mà xã há»™i của anh ta đã tá»± cam kết phải thá»±c hiện. HÆ¡n thế nữa, các thà nh viên trong má»™t xã há»™i dân chủ có quyá»n thá»±c hiện nghÄ©a vụ đó theo cách táºp thể hoặc thay đổi bổn pháºn đó: giải trừ nghÄ©a vụ quân sá»± bắt buá»™c và thà nh láºp quân Ä‘á»™i tá»± nguyện nhÆ° Hoa kỳ và má»™t số nÆ°á»›c khác đã là m; thay đổi thá»i hạn phục vụ trong quân Ä‘á»™i nhÆ° ở Äức; hoặc ở Thụy sÄ©, duy trì má»™t Ä‘á»™i ngÅ© nam giá»›i dá»± bị cho nghÄ©a vụ quân sá»± nhÆ° má»™t phần cÆ¡ bản của quyá»n công dân. Quyá»n công dân trong những và dụ kể trên dẫn đến má»™t định nghÄ©a rá»™ng hÆ¡n vá» quyá»n và nghÄ©a vụ, bởi lẽ chúng là hai mặt đối láºp của má»™t vấn Ä‘á». Việc thá»±c hiện các quyá»n của má»™t cá nhân cÅ©ng đồng thá»i là trách nhiệm của há» phải bảo vệ và nâng cao các quyá»n đó của chÃnh há» và của ngÆ°á»i khác. Ngay cả các công dân trong các thể chế dân chủ đã được thiết láºp vững mạnh cÅ©ng thÆ°á»ng hiểu sai mối quan hệ đó và thÆ°á»ng chỉ chú ý tá»›i lợi Ãch của các quyá»n trong khi phá»›t lá» các trách nhiệm, nghÄ©a vụ. NhÆ° nhà chÃnh trị há»c Benjamin Barber ghi nháºn:†Dân chủ thÆ°á»ng được hiểu nhÆ° là sá»± thống trị của số đông và quyá»n cà ng được hiểu nhÆ° sá»± sở hữu của các cá nhân và dẫn đến nhÆ° là sá»± đối láºp tất yếu đối vá»›i dân chủ số đông. NhÆ°ng nhÆ° thế là hiểu sai cả vá» quyá»n lẫn dân chủ.†Chúng ta nháºn thấy má»™t sá»± tháºt chắc chắn là khi các công dân thá»±c hiện các quyá»n cÆ¡ bản hay quyá»n không thể chuyển nhượng được - nhÆ° tá»± do ngôn luáºn, há»™i há»p và tôn giáo thì chÃnh các quyá»n đó sẽ thiết láºp nên các giá»›i hạn đối vá»›i má»i chÃnh phủ được xây dá»±ng trên cÆ¡ sở dân chủ. Do đó những quyá»n cá nhân chÃnh là bức tÆ°á»ng thà nh ngăn chặn sá»± lạm dụng của chÃnh phủ hoặc bất kỳ số đông chÃnh trị nhất thá»i nà o. NhÆ°ng theo má»™t nghÄ©a khác, các quyá»n cÅ©ng nhÆ° các cá nhân con ngÆ°á»i, không hoạt Ä‘á»™ng má»™t cách cô láºp. Quyá»n không phải là sá»± sở hữu riêng của cá nhân mà nó chỉ tồn tại khi nó được thừa nháºn bởi các công dân khác của xã há»™i. Cá» tri, nhÆ° nhà triết há»c ngÆ°á»i Mỹ Sidney Hook đã diá»…n tả đó là “ ngÆ°á»i trông coi sau chót đối vá»›i sá»± tá»± do của chÃnh há».â€. Vá»›i quan Ä‘iểm nà y thì chÃnh phủ dân chủ do dân bầu và có trách nhiệm trÆ°á»›c dân không thể là kẻ đối láºp vá»›i các quyá»n cá nhân mà phải là ngÆ°á»i bảo há»™ các quyá»n đó. ChÃnh khi nâng cao các quyá»n lợi của há» mà các công dân trong má»™t thể chế dân chủ thá»±c hiện các nghÄ©a vụ và bổn pháºn của há». Nói rá»™ng ra thì các nghÄ©a vụ nà y bao gồm cả sá»± tham gia và o các hoạt Ä‘á»™ng dân chủ để đảm bảo dân chủ được thá»±c hiện. Ở mức tối thiểu, các công dân nên tá»± tìm hiểu, nghiên cứu các vấn Ä‘á» bức xúc Ä‘ang diá»…n ra trong xã há»™i của há», nhÆ° việc bá» phiếu bầu cho các vị trà lãnh đạo cao cấp sao cho sáng suốt. Và thá»±c hiện má»™t số nghÄ©a vụ khác nhÆ° tham gia Ä‘oà n há»™i thẩm trong các phiên tòa dân sá»± hoặc hình sá»± má»™t cách tá»± nguyện hoặc đôi khi tuân theo luáºt qui định. Cốt lõi của hà nh Ä‘á»™ng dân chủ là sá»± tham gia của các công dân má»™t cách tÃch cá»±c và tá»± do lá»±a chá»n và o trong Ä‘á»i sống công cá»™ng của cá»™ng đồng hay quốc gia của há». Nếu không duy trì được sá»± tham gia rá»™ng rãi nà y, dân chủ sẽ tà n lụi và trở thà nh đặc quyá»n cho má»™t nhóm nhỠđã được lá»±a chá»n trong các tổ chức. NhÆ°ng vá»›i sá»± cam kết tÃch cá»±c của các cá nhân trong toà n xã há»™i, các thể chế dân chủ có thể vượt qua các cÆ¡n bão chÃnh trị hay kinh tế - là các vấn Ä‘á» không thể tránh khá»i đối vá»›i má»i xã há»™i, mà không phải hy sinh các quyá»n lợi và sá»± tá»± do mà hỠđã tuyên thệ gìn giữ. Sá»± tham gia tÃch cá»±c và o Ä‘á»i sống xã há»™i thÆ°á»ng được hiểu má»™t cách hạn hẹp nhÆ° là sá»± tranh già nh các vị trà chÃnh trị. NhÆ°ng sá»± tham gia của các công dân trong má»™t xã há»™i dân chủ mang ý nghÄ©a rá»™ng lá»›n hÆ¡n rất nhiá»u việc chỉ tham gia và o các cuá»™c tranh cá». Ở mức Ä‘á»™ tỉnh hoặc địa phÆ°Æ¡ng, các công dân có thể tham gia và o những việc nhÆ° há»at Ä‘á»™ng trong các ủy ban trÆ°á»ng há»c, thà nh láºp các nhóm cá»™ng đồng hoặc kể cả giữ các vị trà lãnh đạo ở địa phÆ°Æ¡ng. Ở mức Ä‘á»™ bang, tỉnh, hoặc quốc gia, các công dân có thể đóng góp ý kiến của há» bằng cách phát biểu hoặc gá»i văn bản tá»›i các cuá»™c tranh luáºn vá» các vấn Ä‘á» công cá»™ng hoặc há» có thể tham gia và o các đảng chÃnh trị, liên Ä‘oà n lao Ä‘á»™ng hoặc các tổ chức tình nguyện. Cho dù ở mức Ä‘á»™ nà o, má»™t ná»n dân chủ là nh mạnh cÅ©ng dá»±a trên sá»± tham gia liên tục, công khai của số đông công dân.
Diane Ravitch đã viết:†Dân chủ là má»™t quá trình, má»™t cách thức sống và là m việc cùng nhau. Äó là má»™t quá trình luôn phát triển chứ không đứng im. Nó đòi há»i sá»± hợp tác, thá»a hiệp, và dung hòa giữa các công dân. Là m cho dân chủ được thá»±c hiện là má»™t Ä‘iá»u khó khăn chứ không dá»… dà ng. Tá»± do đồng nghÄ©a vá»›i nghÄ©a vụ chứ không phải tá»± do từ nghÄ©a vụ.†Thể chế dân chủ là sá»± biểu hiện các lý tưởng vá» tá»± do và tá»± thể hiện, nhÆ°ng nó cÅ©ng là sá»± thể hiện rõ rà ng vá» bản chất của loà i ngÆ°á»i. Nó không đòi há»i con ngÆ°á»i phải có má»™t đạo đức toà n diện, nó chỉ đòi há»i con ngÆ°á»i phải có trách nhiệm. NhÆ° nhà thần há»c ngÆ°á»i Mỹ Reinhold Nieburh đã phát biểu:†Khả năng của con ngÆ°á»i đấu tranh cho sá»± công bằng sẽ tạo nên dân chủ, nhÆ°ng sá»± suy đồi của con ngÆ°á»i dẫn tá»›i bất công sẽ tạo nên đòi há»i tất yếu của dân chủ.â€
CÃC QUYỀN CON NGƯỜI VÀ CÃC MỤC TIÊU CHÃNH TRỊ NhÆ° má»™t nguyên lý, sá»± bảo vệ quyá»n con ngÆ°á»i được ủng há»™ ở khắp nÆ¡i: được Ä‘Æ°a và o hiến pháp của các nÆ°á»›c trên khắp thế giá»›i cÅ©ng nhÆ° được Ä‘Æ°a và o trong Hiến chÆ°Æ¡ng Liên hợp quốc hoặc trong các thá»a thuáºn quốc tế nhÆ° thá»a Æ°á»›c Helsinki ( há»™i nghị vá» an ninh và hợp tác châu Âu - CSCE ). NhÆ°ng việc phân biệt các loại quyá»n khác nhau của con ngÆ°á»i lại là má»™t vấn Ä‘á» khác. Gần đây, có má»™t xu thế, đặc biệt lÆ°u hà nh trong các tổ chức quốc tế, là mở rá»™ng các quyá»n cÆ¡ bản của con ngÆ°á»i. Từ các tá»± do cÆ¡ bản vá» ngôn luáºn và đối xá» bình đẳng trÆ°á»›c pháp luáºt, các tổ chức đó bổ xung thêm các quyá»n có việc là m, quyá»n được hưởng giáo dục, quyá»n có tÃnh văn hóa riêng hay quốc tịch và có Ä‘iá»u kiện sống thÃch hợp. Các Ä‘á» nghị đó Ä‘á»u là những nguyện vá»ng có ý nghÄ©a, nhÆ°ng khi những yêu cầu nhÆ° thế trở thà nh quyá»n sẽ có nguy cÆ¡ là m giảm giá trị ý nghÄ©a của các quyá»n cÆ¡ bản của ngÆ°á»i công dân, của con ngÆ°á»i . HÆ¡n nữa, chúng là m giảm Ä‘i sá»± phân biệt giữa các quyá»n mà má»i cá nhân Ä‘á»u có và cÅ©ng là m sao nhãng mục tiêu mà má»i cá nhân, má»i tổ chức, má»i chÃnh phủ quyết tâm phấn đấu để đạt được. Äể bảo vệ các quyá»n không thể chuyển nhượng được, nhÆ° quyá»n tá»± do ngôn luáºn, các chÃnh phủ phải biết kiá»m chế bằng cách tá»± giá»›i hạn các hà nh Ä‘á»™ng của mình. Trong khi để khuyến khÃch giáo dục, phát triển y tế và đảm bảo công ăn việc là m lại đòi há»i chÃnh phủ Ä‘iá»u ngược lại: chÃnh phủ phải tÃch cá»±c tham gia trong việc thúc đẩy má»™t số chÃnh sách và chÆ°Æ¡ng trình xã há»™i. Sá»± chăm sóc đầy đủ vá» sức khá»e và các cÆ¡ há»™i giáo dục phải là quyá»n lợi Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên của má»i trẻ em. NhÆ°ng Ä‘iá»u đáng buồn là trên thá»±c tế không phải nhÆ° váºy, và khả năng của má»—i xã há»™i để đạt được mục tiêu nà y cÅ©ng rất khác nhau. Tuy nhiên, trong khi mong muốn biến tất cả má»i khát vá»ng của loà i ngÆ°á»i trở thà nh quyá»n của con ngÆ°á»i, vô hình chung các chÃnh phủ Ä‘ang có nguy cÆ¡ là m tăng thêm chủ nghÄ©a hoà i nghi và mang lại sá»± coi nhẹ đối vá»›i tất cả các quyá»n của con ngÆ°á»i.
CÃC QUYỀN CÆ BẢN CỦA CON NGƯỜI - - Tá»± do ngôn luáºn, thể hiện và tá»± do báo chÃ. - - Tá»± do tôn giáo. - - Tá»± do há»™i há»p và láºp há»™i. - - Quyá»n được bảo vệ bình đẳng trÆ°á»›c pháp luáºt. - - Quyá»n được tố tụng đúng đắn và xét xá» công bằng. XIN TRÃCH ÄÄ‚NG LẠI BẢN DỊCH CỦA BS Há»’NG SÆ N NHƯ LÀ MỘT CÃCH ÄỂ TRÂN TRỌNG VÀ THÆ¯Æ NG NHỚ ÄẾN BS ÄANG BI CÔNG SẢN BỎ TÙ VÔ TỘI VẠ.
-- Nguyen-Viet-Nam (tosu_cs@yahoo.com), December 05, 2003.
-- Con Ho Dam Tac - Nong Duc Manh (Con_Ho_Dam_Tac@hn.vnn.vn), December 07, 2003.
THÀNH CÔNG CỦA TUá»”I TRẺ HẢI NGOẠI & TÆ¯Æ NG LAI DÂN CHỦ HOà VIỆT NAM vá»›i Prof. NGUYỄN XUÂN VINH
============================================The success of the youth overseas and the future of the democratization of VN Prof. NGUYEN XUAN VINH The writer described the successes of the second Viet generation overseas, with such young and famous profiles as: - Duong Nguyet Anh: the author of thermobaric bomb having been used in the 2001 war against the Taliban in Afghanistan. She was described by Journalist Robert Little of the Baltimore Sun of her task as a female scientist who helped the Naval Surface Warfare Center at Indian Head, Maryland successfully manufacture the thermobaric bomb which is very effective in destroying the enemy's troops hiding deeply inside the tunnels under a mountain. - Engineer Doan Chinh Trung: Right now is one of the vice chairmen of Micron Corporation in Boise, Idaho. He has been recognized with 132 invention licences. - Dr. Nghiem Dai Dao, professor at a medical university in Pennsylvania who invented a new technique of planting surgery of pancreas for Type I diabetics. He also has had published nearly 200 studies in medical research journals in North America. - Dr. Trinh Duc Phuong, a specialist in contagious diseases, who has been in four consecutive years, got the selection from the colleagues of the branch as an excellent doctor. - Dr. Truong Dung, a famous researcher of Parkinson disease, who conducts his research in a laboratory at Long Beach, California, has been visited for examination by numerous patients from abroad. - Mr. Tran Nhu Hoang, a honor graduate from the American Air Forces Academy at Colorado Springs, who was reminded by President Bill Clinton in an international speech as a special example of success of Vietnamese refugees. Later, he got the Rhodes Scholarship which is a famous grant, to be trained in England before returning to the U.S. to study and graduate as a medical doctor from Harvard University. -Miss Nguyen Thi Cam Van, second in the graduated examination of a class of 737 students of the Navy Officers Training Academy in Annapolis. - Airforce Major Pham Hoang Thu, an instructor of the supersonic jet F-16. - Astronaut Trinh Huu Chau (Eugene H. Trinh), a physicist who flew in a Shuttle spacecraft in 1995. - Dr. Cai Van Khiem, Chief Division Technologist of Hugues Aircraft Company, who got many invention licences of practical manufacturing. - Prof. Nguyen Huu Xuong - University of California in San Diego, the inventor of Xuong Machine which has been recognized by the National Institutes of Health as a national source of research. - Madame Hoang Thuy Quan, a Vietnamese woman first appointed as financial director for the Metropolitan of Montreal, with budget to 3 billion Canadian dollars. - Dr. Dinh Phung Viet, Law Professor at the famous Law School of Georgetown University, last year was submitted by President George W. Bush to the Congress to be appointed as Deputy Secretary of Justice... The list is too long to continue. On my part, though I have been 72 years old, I still think of our country. Recently - together with three other Viet patriots whose names are: Pham Ngoc Luy, Phan Quang Tue, and Ngo Duc Diem - we made efforts to study the constitutions and political regimes of typical progressive nations in the world, to come up with a Declaration called "Vietnam Democracy Declaration, 2002" which will be publicly announced in the near future. The purpose of this declaration is to help turn Vietnam into a democratic nation, with Liberty and Happiness for the people.
---------------
Sá»± Thà nh Công của Giá»›i Trẻ Việt Nam trên NÆ°á»›c NgÆ°á»i và Má»™t TÆ°Æ¡ng Lai Dân Chủ cho Quê HÆ°Æ¡ng Toà n Phong Nguyá»…n Xuân Vinh LTS. Chúng tôi đặc biệt giá»›i thiệu bà i nói chuyện của giáo sÆ° Toà n Phong Nguyá»…n Xuân Vinh tại Äêm Không Gian Há»™i Ngá»™ ngà y 28 tháng 9, năm 2002 tại Portland của Há»™i Không Quân VNCH Oregon và Tây Nam Washington. Má»›i đây, trong má»™t bà i phá»ng vấn tôi của Nguyệt San Văn Há»c Khởi Hà nh, nhà văn Viên Linh là chủ nhiệm tá» báo đã viết: "Từ năm 1975 Toà n Phong bắt đầu viết văn trở lại để đóng góp và o ná»n văn há»c Việt Nam ở hải ngoại". Từ năm 1975 tôi viết văn trở lại vì đã có ngÆ°á»i Ä‘á»c. TrÆ°á»›c đó, ngoà i những tà i liệu khoa há»c, để nghiên cứu hay giảng dáºy tôi viết bằng tiếng Anh hay tiếng Pháp, và có và i bà i được dịch ra Nga ngữ, tôi có viết mấy bà i nói vá» tinh thần chiến đấu anh dÅ©ng chống cá»™ng sản của Quân Lá»±c Việt Nam Cá»™ng Hòa đăng trên báo Denver Post ở Colorado, nhÆ°ng đó là những bà i viết cho Ä‘á»™c giả Hoa Kỳ. Từ dạo đó, Ä‘iá»u tôi vẫn tha thiết viết được là viết bằng tiếng Việt mến yêu tôi đã được nghe từ khi má»›i ra Ä‘á»i, và viết cho thế hệ trẻ của chúng ta Ä‘á»c. Khi chúng ta bÆ°á»›c và o thiên niên ká»· 2000 thì má»™t phần tÆ° thế ká»· cÅ©ng đã trôi qua kể từ ngà y ngÆ°á»i Việt à o ạt rá»i nÆ°á»›c ra Ä‘i. Má»™t phần tÆ° thế ká»· nà y cÅ©ng đã Ä‘Æ°a lại cho cá»™ng đồng ngÆ°á»i Việt ở hải ngoại má»™t thế hệ má»›i. Chúng ta ai cÅ©ng biết là giá»›i trẻ Việt ở hải ngoại đã đạt được những thà nh tÃch xuất sắc trong má»i ngà nh. NhÆ°ng có Ä‘iá»u đáng tiếc là những tin thà nh công của ngÆ°á»i mình thÆ°á»ng đến vá»›i chúng ta rất thÆ°a thá»›t, và chỉ qua những bà i báo tiếng Việt, phổ biến trong cá»™ng đồng. Má»™t đôi khi ta Ä‘á»c được những tin tức nà y trên báo Mỹ hay được nhìn thấy trên những Ä‘Ã i truyá»n hình. Cho đến nay những trÆ°á»ng hợp nhÆ° thế nà y cÅ©ng còn hiếm hoi và tôi nghÄ© những ngÆ°á»i là m trong ngà nh truyá»n thông, nếu gặp dịp thì nên phổ biến nhanh chóng những tin tức thà nh công của thế hệ trẻ để gây phấn khởi trong lòng má»i ngÆ°á»i. Tin má»›i nhất trong năm 2002 là má»™t bà i viết của ký giả Robert Little của báo The Baltimore Sun vá» nữ khoa há»c gia DÆ°Æ¡ng Nguyệt Ãnh đã giúp cho Naval Surface Warfare Center ở Indian Head, Maryland chế tạo thà nh công bom nổ "nhiệt áp" (thermobaric) rất công hiệu để diêït trừ địch quân ẩn sâu trong lòng núi. Bà i báo đã được dịch ra tiếng Việt và phổ biến rá»™ng rãi trong cá»™ng đồng ngÆ°á»i Việt ở hải ngoại. Cùng má»™t lúc hai bản tiếng Anh và tiếng Việt cÅ©ng được tung ra trên mạng lÆ°á»›i Ä‘iện toán toà n cầu. Từ mÆ°á»i năm nay, thế hệ thứ hai của những ngÆ°á»i Việt di cÆ° đã bắt đầu đóng góp hữu hiệu và o đất nÆ°á»›c nà y và những thà nh quả của các bạn phải được giá»›i thiệu vá»›i má»i ngÆ°á»i, trÆ°á»›c hết trên báo chà tiêùng Việt, và nếu có những trÆ°á»ng hợp tháºt xuất sắc nhÆ° vá»›i khoa há»c gia DÆ°Æ¡ng Nguyệt Ãnh thì chÃnh ngÆ°á»i mình phải chuyển tin tá»›i giá»›i truyá»n thông Anh ngữ má»›i phải. p> Những cá»™ng đồng à châu khác nhÆ° cá»™ng đồng Trung Hoa há» thÆ°á»ng là m nhÆ° thế để giá»›i thiệu sá»± thà nh công của sắc dân há» trên toà n quốc. CÅ©ng vì váºy mà tiếng nói của hỠđược chÃnh quyá»n lắng nghe nhiá»u hÆ¡n so vá»›i các cá»™ng đồng gốc à châu khác. Tháng 7 năm 2000, nhân dịp Äại Há»™i Võ Bị Hải Ngoại kỳ thứ 12 ở Orange County, California, Ä‘oà n Thanh Thiếu Niên Äa Hiệu gồm có các con và cháu của những Cá»±u SVSQ TrÆ°á»ng Võ Bị Quốc Gia Việt Nam được chÃnh thức giá»›i thiệu ở đại há»™i và trên toà n cầu. Tôi có vinh dá»± được anh Tổng Há»™i Trưởng Trần Văn ThÆ° và cháu Trần Quốc DÅ©ng là Tổng Äoà n Trưởng Thanh Thiếu Niên Äa Hiệu má»i vỠđể ngá» lá»i vá»›i thế hệ thứ hai của Võ Bị. Từ nhiá»u năm nay tôi đã viết vá» những thà nh công của giá»›i trẻ Việt và cÅ©ng đã nhiá»u lần nói chuyện vá»›i các bạn ở khắp nÆ¡i, nhÆ°ng đây là lần đầu tiên tôi tiếp xúc vá»›i má»™t thế hệ đồng nhất mang dòng máu kiên cÆ°á»ng và anh dÅ©ng của ông cha, những sinh viên đã theo tiếng gá»i của non sông nháºp ngÅ© để được huấn luyện thà nh những sÄ© quan tà i danh của đất nÆ°á»›c. Các cháu mang sứ mạng nối tiếp truyá»n thống Võ Bị, gây tình thân ái trong đại gia đình, luyện tà i năng để đóng góp hữu hiệu và o xã há»™i má»›i, nhÆ°ng cÅ©ng không quên cá»™i nguồn, nghe theo lá»i phụ mẫu và huynh trưởng để gìn giữ những truyá»n thống cao đẹp của đất nÆ°á»›c. Gặp các bạn trẻ ở đại há»™i, các cháu trẻ thì còn Ä‘ang theo há»c ở các đại há»c, các anh chị lá»›n hÆ¡n nay đã là những công dân lá»—i lạc ở má»i ngà nh, là các bác sÄ©, kỹ sÆ°, luáºt gia hay ở trong thÆ°Æ¡ng trÆ°á»ng, những cháu ở trong quân Ä‘á»™i cả ba ngà nh hải, lục và không quân nếu mặc quân phục tá»›i dá»± tôi đã nhìn thấy thấp thoáng những cấp hiệu thiếu tá hay đôi khi là trung tá, lòng tôi thấy rá»™n rà ng má»™t niá»m vui khôn tả. Bà i nói chuyện tôi đã viết sẵn, nhÆ°ng Ä‘oạn khuyên các em cố gắng há»c há»i ở há»c Ä‘Æ°á»ng và ở trÆ°á»ng Ä‘á»i cho theo kịp bằng ngÆ°á»i, tôi đã bá» Ä‘i vì thấy là những lá»i khuyên nà y thá»±c sá»± không cần thiết. Sá»± thà nh công của các cháu, nhÆ° tôi đã nhìn thấy, tháºt đã là m vinh dá»± cho ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng vì đã là những tấm gÆ°Æ¡ng sáng trên miá»n đất má»›i. Äể bù lại tôi đã nói nhiá»u vá» sá»± cần thiết nối vòng tay lá»›n để xây dá»±ng nên má»™t cá»™ng đồng Việt lá»›n mạnh ở hải ngoại vì các em đã bắt tay và o việc, đã bắt đầu tiếp nháºn trách vụ lãnh đạo cá»™ng đồng được chuyển từ ông cha tá»›i thế hệ sau. Dù biết má»™t số trong các cháu hiện diện có nhiá»u ngÆ°á»i sinh ra trên đất nÆ°á»›c nà y, đã nói thông thạo Anh ngữ hÆ¡n là tiếng mẹ đẻ, nhÆ°ng tôi đã nói vá»›i các cháu bằng tiếng Việt mến yêu, và khi nhìn thấy trong há»™i trÆ°á»ng những cặp mắt sáng ngá»i theo dõi từng chữ, từng câu tôi nói, tôi đã thá»±c sá»± nhìn thấy tÆ°Æ¡ng lai sáng lạn của cá»™ng đồng ngÆ°á»i Việt ở hải ngoại, và sau đây nếu các cháu là m tiếp sứ mạng còn dang giở của ông cha là tìm má»i cách để Ä‘Æ°a lại dân chủ, tá»± do và phú cÆ°á»ng cho quê hÆ°Æ¡ng xÆ°a thì tôi cÅ©ng đã nhìn thấy má»™t viá»…n tượng tốt đẹp cho hÆ¡n bẩy mÆ°Æ¡i triệu ngÆ°á»i còn sống trên giải đất Việt Nam. Nếu ai nhìn và o bất kỳ má»™t sá»± phát triển nà o trên giải đất Hoa Kỳ cÅ©ng phải công nháºn rằng có sá»± đóng góp của ngÆ°á»i dân gốc Việt. Lãy má»™t thà dụ là theo Bá»™ ThÆ°Æ¡ng Mại thì có hÆ¡n 300 ngÆ°á»i Mỹ gốc Việt đã có Ãt ra là 3 bằng sáng chế cho má»—i ngÆ°á»i. Riêng kỹ sÆ° Äoà n ChÃnh Trung, hiện nay là má»™t trong những phó chủ tịch của Micron Corporation ở tỉnh Boise, tiểu bang Idaho, đã được cấp 132 bằng sáng chế. NgÆ°á»i Việt Nam đặc biệt là xuất sắc trong những ngà nh kỹ thuáºt và khoa há»c bao gồm cả y, nha và dược há»c. Trong số hà ng trăm trÆ°á»ng y khoa ở khắp má»i nÆ¡i, nếu chỉ kể những trÆ°á»ng tháºt nổi tiếng nhÆ° ở những đại há»c Harvard, Yale, Johns Hopkins ở miá»n Äông và Michigan, Chicago, Northwestern ở miá»n Trung Tây . . . cho tá»›i những trÆ°á»ng ở miá»n Tây nhÆ° Stanford và những đại há»c của California ở San Francisco, Los Angeles . . . thì ở nÆ¡i nà o ngÆ°á»i ta cÅ©ng thấy những sinh viên Việt Nam mặc áo trắng chuyên cần theo há»c những lá»›p ở giảng Ä‘Æ°á»ng hay theo thầy táºp sá»± ở các bệnh viện và nhiá»u ngÆ°á»i đã tốt nghiệp ở khoảng đầu lá»›p khi ra trÆ°á»ng. Theo má»™t Æ°á»›c lượng tháºt dè dặt thì hiện nay ở Hoa Kỳ cứ má»—i má»™t ngà n ngÆ°á»i chúng ta lại có 4 bác sÄ©. Nói chung cho toà n thể đất nÆ°á»›c thì tá»· lệ nà y chỉ có được ở những vùng tháºt trù phú. Nhiá»u bác sÄ©, ở lá»›p Ä‘Ã n em và con cháu sau nà y, cÅ©ng đã trở thà nh giáo sÆ° y khoa ở những đại há»c danh tiếng nhÆ° những vị thầy tiá»n bối khi xÆ°a. Má»™t trong những ngÆ°á»i nổi tiếng là bác sÄ© Nghiêm Äạo Äại, giáo sÆ° tại trÆ°á»ng đại há»c y khoa ở Pennsylvania và là ngÆ°á»i đã Ä‘Æ°a ra má»™t phẫu thuáºt tân kỳ khi ghép tụy tạng cho những ngÆ°á»i mắc bệnh tiểu Ä‘Æ°á»ng loại I. Ông cÅ©ng đã đăng gần hai trăm bà i khảo cứu trên những báo y khoa ở Bắc Mỹ. Trên má»™t tá» báo y há»c ở miá»n Hoa Thịnh Äốn, hà ng năm có đăng má»™t danh sách các bác sÄ© Æ°u hạng do chÃnh các bạn đồng nghiệp chá»n lá»±a. Äá»c trên táºp san ta có thể thấy trong bốn năm liá»n tên bác sÄ© Trịnh Äức PhÆ°Æ¡ng trong bá»™ môn y khoa truyá»n nhiá»…m. Má»™t ngươì em trai của bác sÄ© cÅ©ng là giáo sÆ° y khoa ở đại Há»c Johns Hopkins. Ở thà nh phố Long Beach thuá»™c tiểu bang California, khi tá»›i thăm bệnh viện và phòng khảo cứu vá» chứng bệnh Parkinson của hệ thần kinh của bác sÄ© TrÆ°Æ¡ng DÅ©ng chúng ta có thể gặp nhiá»u bệnh nhân đã vì nghe tiếng ông mà từ nÆ°á»›c ngoà i tá»›i xin chữa chạy. Cách đây hÆ¡n ná»a thế ká»·, khi chúng ta còn sống êm Ä‘á»m ở nÆ°á»›c nhà thì ngoại trừ ở thà nh phố Sà igòn là má»™t nÆ¡i đô thị rá»™n rịp, còn ở các tỉnh khác từ Nam chà Bắc thì chiếc xe đạp hai bánh là phÆ°Æ¡ng tiện di chuyển thông thÆ°á»ng của má»i ngÆ°á»i. Váºy mà giỠđây, thế hệ trẻ Việt Nam khi gia nháºp quân Ä‘á»™i Hoa Kỳ đã không ngần ngại chấp nháºn những thá» thách táºp luyện tân kỳ nhÆ° lái những phi cÆ¡ phản lá»±c siêu thanh. Má»™t bạn trẻ đã được Tổng Thống Hoa Kỳ W. J. Clinton nhắc đến trong má»™t bà i diá»…n văn quốc tế nhÆ° là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng thà nh công đặc sắc của ngÆ°á»i Việt di cÆ° là anh Trần NhÆ° Hoà ng, ngÆ°á»i đã tốt nghiệp thủ khoa từ TrÆ°á»ng Võ Bị Không Quân Hoa Kỳ á» Colorado Springs. Sau nà y, anh lại được há»c bổng Rhodes là má»™t há»c bổng tháºt danh tiếng để Ä‘i tu nghiệp ở Anh Quốc trÆ°á»›c khi trở vá» theo há»c và tốt nghiệp bác sÄ© y khoa tại đại há»c Harvard. Bây giá» anh là má»™t bác sÄ© không quân chuyên vá» giải phẫu vi ti, phục vụ ở San Antonio, Texas cùng vá»›i ngÆ°á»i vợ hiá»n cÅ©ng là má»™t bác sÄ© y khoa. Và o năm 1999, những ai coi tin tức truyá»n hình toà n quốc vá» lá»… mãn khóa tại TrÆ°á»ng SÄ© Quan Hải Quân Hoa Kỳ ở Annapolis Ä‘á»u được thấy má»™t thiếu nữ Việt Nam là cô Nguyá»…n Thị Cẩm Vân Ä‘áºu à khoa ở má»™t lá»›p có tá»›i 737 sinh viên sÄ© quan, cả nam lẫn nữ. Qua những buổi nói chuyện ở nhiá»u nÆ¡i, tôi đã gặp nhiá»u ngươì gốc Việt là những sÄ© quan cao cấp trong quân Ä‘á»™i, có ngÆ°á»i là bác sÄ© đại tá quân y chỉ huy má»™t hệ thống bệnh viện ở cả má»™t vùng rá»™ng lá»›n. Thế hệ trẻ hÆ¡n có ngÆ°á»i đã lên tá»›i cấp báºc trung tá và cÅ©ng đã có nhiá»u ngÆ°á»i từng tham dá»± chiến cuá»™c Vùng Vịnh ở Trung Äông. Má»™t trong những sÄ© quan trẻ tôi đã gặp và há»i chuyện là thiếu tá không quân Phạm Hoà ng ThÆ°, má»™t huấn luyện viên trên phản lá»±c cÆ¡ siêu thanh F-16. CÅ©ng nhÆ° tôi đã từng Ä‘Ã o tạo nhiá»u kỹ sÆ° chế tạo phi cÆ¡, anh đã là ngÆ°á»i huấn luyện những phi công xá» dụng và nhÆ° thế cả hai thế hệ chúng tôi Ä‘á»u đã đóng góp hữu hiêïu và o sá»± phát triển của đất nÆ°á»›c tạm dung nà y. Cá»™ng đồng ngÆ°á»i Việt cÅ©ng đã có ngÆ°á»i đại diện trong hà ng ngÅ© những phi hà nh gia không gian. Äó là tiến sÄ© Trịnh Hữu Châu, tên Mỹ là Eugene H. Trinh , má»™t nhà váºt lý há»c lá»—i lạc ở tuổi năm mÆ°Æ¡i, và là ngÆ°á»i đã được bay và o không gian bao la trên con thuyá»n con thoi và o đầu tháng bẩy năm 1995. Ở các hãng kỹ nghệ tÆ° cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°á»i đạt được những thà nh tÃch đặc sắc. Chúng ta có thể kể trÆ°á»ng hợp của tiến sÄ© Cai Văn Khiêm. Vá»›i nhiá»u bằng phát minh thá»±c dụng, anh đã là kỹ sÆ° trẻ nhất đạt tá»›i Ä‘iạ vị là Chief Division Technologist của Hugues Aircraft Company . Những thà nh công của ngÆ°á»i Việt không phải chỉ được biết đến trong giá»›i hạn cá»™ng đồng chúng ta mà thôi, mà tuy rằng còn thÆ°a thá»›t, đôi khi cÅ©ng đã được giá»›i thiệu đến đại chúng Hoa Kỳ qua những cÆ¡ quan truyá»n thông quốc gia. Ở Äại Há»c California ở San Diego, má»™t chiếc máy do giáo sÆ° Nguyá»…n Hữu XÆ°Æ¡ng chế tạo đã được National Institutes of Health (NIH) công nháºn là má»™t nguồn khảo cứu quốc gia. Vá»›i sá»± tà i trợ để duy trì và điá»u hà nh của NIH, chiếc máy mà các nhà khảo cứu sinh hóa há»c, phải ghi tên để đợi đến lượt được xá» dụng, gá»i là XÆ°Æ¡ng Machine, đã giúp rất nhiá»u cho sá»± nghiên cứu các tế bà o liên hệ đến ung thÆ°. Ở Gia Nã Äại, bà Hoà ng Thiếu Quân đã là ngÆ°á»i phụ nữ đầu tiên được bổ nhiệm là m Giám Äốc Tà i Chánh cho Thà nh Phố Montréal, vá»›i ngân sách hà ng năm lên tá»›i ba tá»· Gia kim. Má»™t tin tức nữa mà tôi đã được Ä‘á»c trong má»™t đặc san ká»· niệm lá»… vá» hÆ°u trà của giáo sÆ° Lê Thà nh Trai của Äại Há»c Notre Dame ở South Bend, Indiana, là bà đã là phụ nữ đầu tiên được và o chÃnh ngạch tại TrÆ°á»ng Luáºt Khoa.
Trong suốt hai mÆ°Æ¡i năm, cho tá»›i ngà y giáo sÆ° Trai nghỉ hÆ°u và o năm 1997, bà đã là ngÆ°á»i Ä‘á»™c nhất phụ trách dáºy môn Luáºt ThÆ°Æ¡ng Mại, ngoà i những phần chuyên môn khác, và nhÆ° váºy tất cả các sinh viên luáºt tốt nghiệp trong khoảng thá»i gian đó Ä‘á»u đã thụ huấn bà . Trong ngà nh luáºt pháp, nhiá»u ngÆ°á»i gốc Việt, cả phái nam lẫn phái nữ, đã được bổ nhiệm và o chức vụ thẩm phán. Má»™t vị chánh án trẻ tuổi là ông Thắng Nguyá»…n Barrett cÅ©ng đã tá»›i Portland năm ngoái để là m diá»…n giả danh dá»± trong ngà y Lá»… Phát Thưởng của Há»™i Khuyến Há»c Việt Nam của Oregon. NhÆ°ng ngÆ°á»i lá»—i lạc nhất phải là tiến sÄ© Äinh Phụng Việt, là giáo sÆ° ở trÆ°á»ng luáºt khoa danh tiếng của đại há»c Georgetown, và cách đây hÆ¡n má»™t năm, khi má»›i ba mÆ°Æ¡i hai tuổi mà ông đã được Tổng Thống George W. Bush Ä‘á» nghị vá»›i Quốc Há»™i Hoa Kỳ để được bổ nhiệm giữ chức vụ thứ trưởng Bá»™ TÆ° Pháp. Má»›i tuần lá»… trÆ°á»›c đây, và o ngà y 18 tháng 9, năm 2002, Ä‘á»™c giả tiếng Anh có thể Ä‘á»c được trên nháºt báo Los Angeles Times bà i viết của ký giả Eric Lichtblau nhiệt liệt ca tụng ông Äinh Việt là ngÆ°á»i đã dá»±a và o hiếùn pháp Hoa Kỳ để viết tà i liệu cho Bá»™ TÆ° Pháp có thể chứng quyết và cho phép những cÆ¡ quan công quyá»n được những quyá»n hạn rá»™ng rãi để lÆ°u giữ và thẩm vấn những ngÆ°á»i tình nghi là m lÅ©ng Ä‘oạn ná»n an ninh quốc gia. Trong bà i báo, tác giả Ä‘Æ°a ra ý kiến là ông Äinh Việt có thể là ngÆ°á»i gốc à châu đầu tiên sau nà y có thể được Ä‘á» nghị và o trong Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ. Chúng ta có thể nói là giỠđây nếu ngÆ°á»i Mỹ khi Ä‘i phi cÆ¡, có bá»›t lo âu hÆ¡n vá» nạn không tặc, khủng bố, chÃnh là nhỠở những bảng phân tách hiến pháp của thứ trưởng Äinh Việt đã giúp cho cÆ¡ quan FBI quyá»n hạn rá»™ng rãi hÆ¡n để khám phá những tồ chức khủng bố Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng trên ná»™i địa Hoa Kỳ. Sau khi nháºn xét những thà nh công của ngÆ°á»i Việt di dân trên đất nÆ°á»›c nà y, chúng ta có thể tá»± hà o mà nói rằng, cả hai thế hệ, những ngÆ°á»i Việt Nam Ä‘i tiên phong trong cuá»™c di cÆ° sang nÆ°á»›c ngÆ°á»i, và thế hệ thứ hai, con em của chúng ta, chúng ta Ä‘á»u đã có những đóng góp xứng đáng và o đất nÆ°á»›c trú ngu. Câu há»i thÆ°á»ng hay được đặt ra, và nhiá»u khi để tìm ra câu trả lá»i, chúng ta vẫn thấy canh cánh bên lòng là :"sau khi đã ổn định được Ä‘á»i sống trên nÆ°á»›c ngÆ°á»i, chúng ta cần là m gì và phải là m thế nà o để giúp cho quê hÆ°Æ¡ng xÆ°a?" * * * Từ thuở còn xanh mái đầu, tôi đã nặng tình dân tá»™c. Tuy ná»a cuá»™c dá»i sống xa quê hÆ°Æ¡ng mà lúc nà o tôi cÅ©ng thấy nhÆ° gắn bó liá»n vá»›i đất nÆ°á»›c. CÅ©ng vì váºy mà ngà y nà o đất nÆ°á»›c còn lầm than, chÆ°a được thanh bình, tá»± do, thì lòng tôi vẫn chÆ°a toại nguyện. NhÆ° toà n thể qúy vị, nhÆ° má»i ngÆ°á»i quốc gia, tôi mong má»i thế hệ mình có ngà y được thấy đất nÆ°á»›c thoát được ách cá»™ng sản, quê hÆ°Æ¡ng mở há»™i, tiếng sáo diá»u lại nghe êm dịu trên thôn xóm nhÆ° Ä‘á»™ nà o. NhÆ°ng nếu má»™ng không thà nh thì ý nguyện quang phục quê hÆ°Æ¡ng phải được thế hệ trẻ tiếp nối. Khôùi ngÆ°á»i Việt ở hải ngoại, và đặc biệt là các bạn trẻ, Ä‘á»i thứ hai của chúng ta, hiện nay sống ở khắp má»i nÆ¡i trên mặt địa cầu, và là công dân của những nÆ°á»›c cÆ° ngụ. NhÆ°ng các bạn vẫn có thể trung thà nh vá»›i xứ sở trú quán của mình và cùng má»™t lúc là m được Ä‘iá»u hữu Ãch cho quê hÆ°Æ¡ng của ông cha khi xÆ°a bằng cách dùng má»i cách để tranh đấu cho sá»± thá»±c hiện má»™t ná»n dân chủ thá»±c sá»± cho Việt Nam. Không riêng gì chúng ta, mà những nhà lãnh đạo và những ngÆ°á»i là m luáºt pháp ở những nÆ°á»›c tá»± do và dân chủ trên thế giá»›i cÅ©ng lÆ°u tâm tá»›i vấn Ä‘á» nà y. Má»›i cách đây 12 ngà y, và o những ngà y 16 và 17 tháng 9, năm 2002, Há»™i Nghị của những nÆ°á»›c Âu châu vá» Äông Nam à sau khi há»p tại Quốc Há»™i Âu châu ở Bruxelles, Bỉ Quốc, đã ra quyết định chung cuá»™c và trong đó đã nháºn định rằng Việt Nam Ä‘i theo má»™t hệ thống Ä‘á»™c đảng và Äảng cá»™ng sản đã kiểm soát tuyệt đối má»i phÆ°Æ¡ng diện chÃnh trị, kinh tế, và cuá»™c sống của má»i ngÆ°á»i, đồng thá»i tÆ°á»›c Ä‘oạt những quyá»n căn bản của ngÆ°á»i dân. Quốc Há»™i Âu châu cÅ©ng đã khuyến cáo chÃnh phủ cá»™ng sản Việt Nam phải thay đổi và đỠnghị những chÃnh phủ thà nh viên của há» dùng những biện pháp thÃch nghi để trừng phạt nếu lá»i khuyên không được đáp ứng. Từ thuở bình minh của nhân loại, dân tá»™c Việt đã hãnh diện góp mặt và kiên cÆ°á»ng tồn tại vá»›i má»i dân tá»™c khắp năm châu. Ở tất cả má»i quốc gia, dù là Bắc hay Nam Mỹ, Âu châu hay Phi châu, ở Trung Äông hay Äông à và Thái Bình DÆ°Æ¡ng, dẫu mức Ä‘á»™ dân chủ có khác nhau, quyá»n tá»± do cá nhân có khác biệt và nhịp Ä‘á»™ phát triển kinh tế có không đồng Ä‘á»u, nhÆ°ng nói chung thì dân chủ pháp trị, tÆ° do cá nhân và kinh tế thị trÆ°á»ng là hÆ°á»›ng Ä‘i chung mà nhân loại đã chá»n từ háºu bán thế ká»· vừa qua và tiếp tục theo Ä‘uổi trong thiên niên ká»· má»›i. Váºy mà Äảng cá»™ng sản Việt Nam đả chá»n con Ä‘Æ°á»ng ngược vá»›i hÆ°á»›ng Ä‘i chung của thế giá»›i, phản lại trà o lÆ°u tiến hoá của nhân loại. Cách đây ná»a thế kỳ, thế hệ thanh niên chúng tôi, những ngÆ°á»i sinh và o những năm ba mÆ°Æ¡i và bốn mÆ°Æ¡i, và nay đã và o lứa tuổi sáu mÆ°Æ¡i và bẩy mÆ°Æ¡i, chúng tôi không có ngÆ°á»i hÆ°á»›ng dẫn, và nhiá»u ngÆ°á»i đã bị cá»™ng sản Việt Nam dùng chiêu bà i "Kháng chiến chống Pháp dà nh Äá»™c Láºp" để là m lạc hÆ°á»›ng Ä‘i. GiỠđây, bÆ°á»›c và o má»™t thiên niên ká»· má»›i, nhìn được những gÆ°Æ¡ng thà nh công của các nÆ°á»›c cÅ©ng bị đô há»™ nhÆ° chúng ta, mà nay hỠđã dà nh Ä‘uợc Ä‘á»™c láºp, phục hÆ°ng được ná»n kinh tế quốc gia, chúng ta phải tránh những lầm lá»—i trÆ°á»›c đây và quyết tâm khuyến khÃch các con em theo con Ä‘Æ°á»ng chÃnh nghÄ©a Ä‘Æ°a lại dân chủ và thịnh vượng cho quê hÆ°Æ¡ng xÆ°a. Riêng cá nhân tôi, vì là ngÆ°á»i dân gốc Việt, và luôn luôn mong cho quê hÆ°Æ¡ng xÆ°a thoát khá»i cảnh tối tăm ngục tù dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Äảng cá»™ng sản, nên dù đã tá»›i tuổi có thể tìm lấy thú thanh nhà n cho mình, tôi cÅ©ng không thể nà o rÅ© sạch nợ tang bồng, và từ ná»a năm qua, tôi đã cùng vá»›i má»™t nhóm thân hữu cùng chung má»™t Æ°á»›c nguyện, nghiên cứu những hiến pháp và thể chế của những nÆ°á»›c có ná»n văn minh hiện đại, dân chúng được vui sống trong no ấm, và thấy rằng chỉ theo con Ä‘Æ°á»ng dân chủ má»›i có thể Ä‘em lại thịnh vượng trong tÆ°Æ¡ng lai cho quốc gia Việt Nam, và hạnh phúc cho ngÆ°á»i dân Việt. Bốn ngÆ°á»i trong nhóm chúng tôi gồm có : 1. Cụ Phạm Ngá»c LÅ©y, năm nay 83 tuổi , là thuyá»n trưởng thÆ°Æ¡ng thuyá»n TrÆ°á»ng Xuân, và khi xẩy ra thảm nạn ngà y 30, tháng TÆ° năm 1975, đã Ä‘Æ°a 3,628 ngÆ°á»i Việt đến bến bá» tá»± do. Hiện nay cụ LÅ©y là cố vấn cho Mạng LÆ°á»›i Nhân Quyá»n. 2. Ông Phan Quang Tuệ, năm nay 60 tuổi. Ông chÃnh là con trai của bác sÄ© Phan Quang Äán, má»™t ngÆ°á»i suốt Ä‘á»i tranh đấu cho tá»± do, dân chủ cho Việt Nam. TrÆ°á»›c năm 1975, ông Tuệ là sÄ© quan Quân Pháp. Sang Hoa Kỳ ông từng là Phó Biện Lý ở tiểu bang Iowa, trÆ°á»›c khi được bổ nhiệm là m Thẩm Phán Hà nh Chánh ở California và nay là Thẩm Phán Toà Di trú ở San Francisco. 3. Ông Ngô Äức Diá»…m, năm nay 60 tuổi, trÆ°á»›c năm 1975 là giáo sÆ° triết há»c. Là má»™t nhà là m văn hóa đã có 4 táºp thÆ¡ xuất bản, trong công việc phục vụ ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng, ông là Giám Äốc cÆ¡ quan VIVO, giúp ngÆ°á»i tỵ nạn huấn nghệ và ổn định cuá»™c sống ở Bắc California. 4. NgÆ°á»i thứ tÆ° là tôi, Nguyá»…n Xuân Vinh, năm nay 72 tuổi, có 14 năm trong quân ngÅ© và hÆ¡n 30 năm trong ngà nh giáo dục. Sau nhiá»u tháng là m việc, tham khảo rá»™ng rãi vá»›i nhiá»u nhân sÄ© ở khắp má»i nÆ¡i, trong và ngoà i nÆ°á»›c, chúng tôi đã soạn được má»™t bản văn Ä‘á» là Tuyên Ngôn Dân Chủ Việt Nam 2002 Äây là má»™t Ä‘á» nghị tÆ°Æ¡ng lai dân chủ cho đất nÆ°á»›c, chá»n những nguyên tắc sau đây là m căn bản cho việc tổ chức và điá»u hà nh chÃnh sá»± trong nÆ°á»›c: - Má»™t chế Ä‘á»™ pháp trị trong đó các quyá»n tá»± do cá nhân của ngÆ°á»i dân Ä‘á»u được luáºt pháp công nháºn và bảo vệ. - Má»™t thể chế chÃnh trị dân chủ Ä‘a nguyên trong đó ngÆ°á»i dân thá»±c sá»± là m chủ váºn mệnh của đất nÆ°á»›c. - Má»™t ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng đặt căn bản trên quyá»n tÆ° hữu vá»›i tá»± do cạnh tranh và máºu dịch. Chúng tôi đã tổ chức má»™t "Ngà y Dân Chủ Cho Việt Nam" và o ngà y 20 tháng 10, năm 2002 ở San Jose vá»›i sá»± tham dá»± của nhiá»u ngÆ°á»i cùng chung chà hÆ°á»›ng ở khắp má»i nÆ¡i và đã đóng góp ý kiến và o Bản Tuyên Ngôn Dân Chủ để thảøo luáºn và hoà n chỉnh bản văn trÆ°á»›c khi công bố trong má»™t buổi lá»… long trá»ng kết thúc Ngà y Dân Chủ. Bản tuyên ngôn nà y rồi đây sẽ được gá»i Ä‘i khắp nÆ¡i bằng má»i phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n tin. Chúng tôi hy vá»ng rằng, trong tÆ°Æ¡ng lai, lý tưởng dân chủ sẽ là mục tiêu tranh đâùu chung, sẽ là bó Ä‘uốc soi Ä‘Æ°á»ng của những ngÆ°á»i Việt cùng mong muốn cho đất nÆ°á»›c Việt Nam được hÆ°ng thịnh, dân chúng được tá»± do, no ấm, sống trong khung cảnh thanh bình. Chúng ta đã được chứng kiến sá»± sáºp đổ của bức tÆ°á»ng Bá Linh. Chúng ta đã nhìn thấy Liên Sô dần dần tan rã và sá»± tách rá»i để trở thà nh Ä‘á»™c láºp của các nÆ°á»›c thuá»™c khối Äông Âu. Vì váºy chúng ta cÅ©ng có thể Ä‘oan chắc vá» sá»± tan hà ng của cá»™ng sản Việt Nam trong những năm tá»›i. Chúng ta không muốn bị bối rối khi sá»± việc bất thần xẩy ra để phải tá»± há»i rằng: "Sau cá»™ng sản thì Việt Nam ra sao?". Câu trả lá»i tất nhiên, và đã sẵn sà ng là : "Việt Nam sẽ thà nh má»™t nÆ°á»›c Dân Chủ, Ä‘Æ°a lại hạnh phúc và ấm no cho toà n dân".
-- Nguyen-Viet-Nam (tosu_cs@yahoo.com), December 05, 2003.
-- Con Ho Dam Tac - Nong Duc Manh (Con_Ho_Dam_Tac@hn.vnn.vn), December 07, 2003.
xin chao tat ca moi nguoi toi thay hinh nhu tat ca chung ta o day deu rat du hoi ,du suc de lam ba cai chuyen nham nhi cac ban ai cung vo nguc xung ten la yeu dat nuoc,yeu dan toc viet nam nhung thu hoi cac ban da lam gi duoc cho dat muoc nay nhi,dem khoa hoc ki thuat the gioi ve xay dung dat nuoc chua?,dung tai nang,suc luc ,tuoi tre cua ban cong hien cho dat nuoc chua?.Hay nhin nhung van dong vien Viet Nam trong Seagame 22 vua roi day xin loi cac ban,thu han khong giup cho chung ta phat trien va di len dau,hay bo di nhung suy nghi day quan phiet do di quan trong chung ta bay gio khong phai la noi ma la lam,phay xay dung nhieu hon la dap do,vi xay dung va yeu thuong de dang hon la dap do va han thu chung ta deu la nguoi viet nam,hay bao boc nhau ,vi chung ta deu la nhung nguoi yeu nuoc,viet nam hom nay con ngheo va te lam,hay no luc hon de giup do nhau tien len ,giup do nhau la giup cho viet nam phat trien.ban da la mot nguoi yeu nuoc roi do cam on rat nhieu da lang nghe minh noi
-- nguoi binh thuong (khatvong007@yahoo.com), December 31, 2003.